Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Svako zaduženje koje ne zadire u penzioni budžet, građanski i ekonomski je umirujući signal za crnogorsko tržište, ocijenila je ekonomska analitičarka, Mila Kasalica i dodala da su obveznice diskretno povoljnije u odnosu na aranžman sa Međunarodnim monetarnim fondom (MMF).
Ona je, odgovarajući na pitanje da li je, kada je riječ o zaduživanju, bolje emitovanje euroobveznica ili aranžman sa MMF-om, kazala da su sa finansijskog stanovišta, obveznice diskretno povoljnije, jer bi u ovom trenutku pregovori sa MMF-om predstavljali nedovoljno-stabilizujući faktor za sistem.
“Izdavanjem obveznice, uz saradnju novih ministara finansija i ekonomskog razvoja, Milojka Spajića i Jakova Milatovića, uz tim i podršku prethodnog ministra Darka Radunovića, obezbijeđen je najvažniji input za smirivanje ukupnog ekonomskog sistema u zemlji: gotovina je na domaku da se osvježe novčani tokovi u zemlji”, rekla je Kasalica agenciji Mina-business.
Ona smatra da u takvom okruženju, odgovorna javnost Crne Gore nema razloga da ulazi u filozofsku raspravu bištanja slova, rečenica i zareza o tome da li je i koji aranžman oko zaduživanja bolji.
“Dobro je da naši poslanici javno vode takve diskusije, jer ukoliko bi se za momenat pretpostavila suprotna situacija – da nema izvjesnosti oko ulaska gotovine u sistem – morali bi se boriti potezi za puko preživljavanje uz duboke urgentne rezove na svakoj poziciji budžeta zemlje, što bi izazvalo recesiono zaustavljanje sistema”, ocijenila je Kasalica.
Prema njenim riječima, u (ne)udžbeničkoj krizi, gotovina je ključni resurs koji obezbjeđuje imparcijalne uslove da se može pristupiti radu na reformama.
“Svaki aranžman zaduženja koji nam u ovom momentu krize ne zadire u penzioni budžet, građanski i ekonomski je umirujući signal za ukupno crnogorsko tržište”, navela je Kasalica.
Crna Gora se nedavno, putem emitovanja državnih obveznica na međunarodnom tržištu, zadužila 750 miliona EUR.
Ona je rekla da je u nominalnom smislu izbjegnut aranžman sa MMF-om. Međutim, reforme koje moraju da se sprovedu su strukturne reforme po tragu MMF-ovih, i takva se bespogovorna činjenica više ne može prenebjeći, u sistemskom sagledavanju potrebnih koraka da se stabilizuje i oporavi crnogorska ekonomija.
“Nijesmo uzeli MMF-ove novce, ali nam trebaju MMF-reforme, u mjeri čuvanja životnih egzistencija, na mikro, i sistemskog unapređenja prema evropskoj zajednici ekonomija, na makro nivou”, precizirala je Kasalica.
Ona smatra da će, u koordinisanom, odgovornom radu trojca crnogorske novo-održive ekonomije, bilo koji od eventualnih prioriteta, u realizaciji, najaviti neko novo obzorje u ekonomskoj nepreglednosti crnogorskih neiskorišćenih perspektiva u razvoju.
“Prvo, Crnoj Gori su potrebne strukturne reforme odgovornosti oko kvaliteta javne usluge. Ovaj zahtjevni zadatak ukupne javne administracije se mora sprovesti restrukturiranjem organizacije javne uprave, i u broju i u regrutaciji novih profila koji će unijeti ‘svježu krv’ u višedecenijsku okamenjenu strukturu nesaradnje i neuvezanosti, odnosno odsustva koordinacije za ozbiljne pomake u radu javnih službenika i namještenika, kao i njihovog rukovodećeg kadra”, navela je Kasalica.
Ona, kao drugo, navodi da se na nivou raščišćavanja tokova javnog novca mora sprovesti temeljna analiza propisa sa prihodne i detaljno pročišćavanje rashodnog toka javnih finansija.
“Ovo će pripremiti teren da se eventualno na niže restrukturiraju stope zahvatanja od privrede za zarade. Ako se to ostvari nakon isteka naredne godine, Crna Gora bi mogla konačno da zabilježi inicijalne korake zaokreta prema ozbiljnoj, održivoj ekonomiji. A, onda će na dnevni red fiskalne konsolidacije u punom kapacitetu sistemske strogosti stići problematika javnog duga”, smatra Kasalica.
Ona, kao treće, navodi da je sinekuristička organizacija poslovanja državnih kompanija strukovno i sistemsko zastiđe sistema.
“Tekuće, pozadinsko utrkivanje da se usklade statuti privrednih društava u državnom vlasništvu sa novom regulativom je razotkrio konundrum zakulisanih interesa, a da se novom timu izvršne vlasti simbolički ‘zatvore vrata’ za reformisanje ovog neprofesionalnog stanja u našoj ekonomiji, koje ne služi ni ekonomiji ni zajednici, ni profitu ni razvoju, već samo šemama bonusa i neopravdanog nepotizma”, ocijenila je Kasalica.
Prema njenim riječima, četvrto predstavlja umirenje zbog gotovine iz obveznica visoko na agende put mora da stavi prioritet restrukturiranja rada i odgovornosti u vezi lokalne usluge javnog karaktera.
“U previše brojnim opštinama likvidna neodrživost postaje sistemski balast konsolidovanih javnih finansija, koji će se morati bar načeti u reformisanju tokom mandata tekućeg tima izvršne vlasti”, smatra Kasalica.
Peto, decenijska rezistentnost i upornost mikro, malog i srednjeg biznisa u Crnoj Gori je tokom Covid-19 krize, poslovanjem na nemilosrdnom tržištu, obezbijedila objektivnu osnovu da sistem uspori, ali da se ne zaustavi.
“To je vanserijski sistemski uspjeh, koji će se do aprila naredne godine morati dodatno finansijski podržati od novog tima izvršne vlasti, što međunarodna javnost mora da razumije kroz kontekst krize upravljanja javnim zdravljem u zemlji u razvoju”, kazala je Kasalica.
Međutim, kako je dodala, mikro, malom i srednjem, ali i velikom biznisu, neodložan-ključni zadatak biće da kvalitet finansijskih izvještaja privrede nepovratno ojačaju.
“Tako bi se prvi put u istoriji crnogorske ekonomije krenulo prema modelu privredničke/vlasničke timske podrške da se obezbijedi dovoljno jasnih inputa o potrebi da se sistemski reformišu organizacije esnafskih instituta ovih profesija, koje konačno znanjem i snažnom stručnošću trebaju da neupitno uslužuju ukupni sistem, komercijalnog i javnog karaktera”, navela je Kasalica.
Tada, a ne kao što se ovih dana ishitreno organizuju ispiti, treba se, kako smatra, iskoračiti prema ozbiljnim zvanjima poreskih savjetnika u sistemu.
“Zato će konstruktivna podrška, kroz ozbiljne predloge čitave mreže udruženja privrednika, biti neophodna i očekivajuća, uz jasnu strukovnu poruku Privednoj komori – do kraja i bez zaleđine bilo koje politike, moraju početi da služe privrednicima Crne Gore”, smatra Kasalica.
Ona je zaključila da, iako je tekuće nedovoljno konkretnih podataka i aktivnosti na nivou sistema, koje mogu objektivno potkrijepiti potrebno sistemsko očekivanje u ekonomiji zemlje da će slični prioriteti biti dovoljni da se trodecenijska predatorska praksa neoliberalne ekonomije stavi na ukaljanu policu istorije, građanski i strukovno se ne smije gubiti nada.
