Podgorica, (MINA) – Više od 40 odsto građana Crne Gore, smatra da nema uslova za poštene i fer izbore, a 62,8 odsto da se u nekom obimu kupuju glasovi, pokazalo je istraživanje Centra za građansko obrazovanje (CGO).
CGO je, sa fondacijom Friedrich Ebert (FES), danas predstavio nalaze istaživanja javnog mnjenja o stavovima građana prema nizu društveno-političkih pitanja koja oblikuju njihove potrebe i izbore, kao i odnos prema izbornoj ponudi.
Iz CGO-a su, kad je riječ o procjeni uslova za demokratsko ogranizovanje izbora i njihovoj legitimnosti, naveli da prevagu nose oni koji misle da postoje određeni uslovi i da su u nekoj mjeri izbori fer i pošteni, ali ostaje i veliki procenat decidnih u stavu da Crna Gora nema poštene i fer izbore – 41,7 odsto.
“Oni koji misle da izbori nijesu pošteni i fer u glavne prepreke navode: zloupotrebu državnih resursa vlasti, neuređene biračke spiskove, loše izborno zakonodavstvo, a zatim i nepovjerenje u ključne institucije za sprovođenje izbora (DIK, ASK, Tužilaštvo) i neadekvatnu kontrolu finansiranja političkih kampanja”, kaže se u saopštenju.
Dodaje se da više od polovine građana smatra da je glasanje na izborima u Crnoj Gori tajno, suprotnog stava je 28 odsto, dok skoro svaki peti ispitanik ne može to da procijeni.
Izvršna direktorka CGO-a Daliborka Uljarević navela je da je ogroman broj, 62,8 odsto, onih koji vjeruju da se u nekom obimu kupuju glasovi na izborima.
“Kao najodgovornije za ovu pojavu percipiraju sve aktere izbornog procesa (političke partije, institucije i same građane), a u pojedinačnoj procjeni partije i one koji su spremni da prodaju svoj glas”, istakla je Uljarević.
Ona je navela da svaki deseti građanin u potpunosti vjeruje političkim partijama, dok im oko 40 odsto djelimično, odnosno uopšte ne vjeruje.
“Nivo držanja obećanja političkih partija, mjeren na skali od jedan do pet, iznosi 2,99. To znači da su političke partije, za koje su ispitanici glasali, samo djelimično ispunile predizborna obećanja. Međutim, to ne mijenja uvijek njihove stavove o tim partijama jer u značajnom navode da će ponovo glasati za istu partiju”, rekla je Uljarević.
To, kako je kazala, postaje jasnije i kad se pogledaju opredjeljujući razlozi za glasanje za neku partiju.
“Pored očekivane trećine onih koji glasaju zbog programa i ideoloških podudaranja, nije mali broj onih koje opredjeljuje lider partije i nedostatak bolje alternative. Za sada se, na bazi ovih empirijskih podataka, ne može vidjeti problem u izlaznosti, ali je to teško predvidjeti do samih izbora i zbog složenosti epidemiološke situacije”, ocijenila je Uljarević.
Savjetnik u CGO-u, Miloš Vukanović kazao je da je 42 odsto građana smatra da se Crna Gora kreće pogrešnim putem, dok nešto više od trećine smatra da država ide u dobrom pravcu.
“Kada se to svede na ličnu ravan, odnosno stepen zadovoljstva životom, mjereno na skali od jedan do deset, prosjek je 5,66, odnosno na granici smo između zadovoljstva i nezadovoljstva životom u Crnoj Gori”, rekao je Vukanović.
On je naveo da građani najviše vjeruju zdravstvenom i obrazovnom sistemu, te crkvi i vojsci.
“S druge strane, najmanje povjerenja se daje političkim partijama, Skupštini i sindikatima. Veoma se visoko kotiraju nevladine organizacije, koje su daleko iznad nekih ključnih institucija, a što ukazuje na krizu reprezentativne demokratije i legitimiteta samih institucija”, ocijenio je Vukanović.
Iz CGO-a su kazali da ogromna većina građana trenutnu atmosferu u crnogorskom društvu opisuje kao politički napetu, dok je blizu polovine mišljenja da preovlađuju umor i letargija.
“Svega nešto malo više od trećine smatra da ima dosta optimizma, odnosno entuzijazma”, navodi se u saopštenju.
Vukanović je kazao da političke partije imaju svoje teme na kojima insistiraju.
“Nas je zanimalo što građani cijene da su važne teme za parlamentarne izbore i one se suštinski odnose na set socio-ekonomskih pitanja, odnosno na nezapošljenost, unaprijeđenje životnog standarda i borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala”, naveo je Vukanović.
On je objasnio da je “očekivano prioritizirano zdravstvo, ali vjerovatno će mnogim akterima biti iznenađenje relativno niska pozicioniranost Zakona o slobodi vjeroispovijesti i identitetskih pitanja, a s obzirom da su ta pitanja dominirala u javnom diskursu u prvoj polovini godine”.
Vukanović je ocijenio pozitivnim što se kristališu kao važna pitanja pozicije i perspektive mladih, obrazovanja i evropskih integracija.
“Nedvosmisleno je da su građanima životna pitanja i briga o kvalitetu života imperativni, pa je za očekivati da i političke partije ka tim parametrima formulišu izborne kampanje”, rekao je Vukanović.
Iz CGO-a su kazali da najveći procenat građana navodi da su čuli da se neke partije zalažu za bojkot izbora, ali oni istovremeno u najvećem procentu to ne podržavaju.
“Odbijanje opcije bojkota raste sa godištem i obrazovanjem ispitanika, a najveći procenat podržavalaca bojkota nalazimo među pristalicama DF i URA”, navodi se u saopštenju.
Uljarević je navela da petina građana smatra da je Crna Gora potpuno demokratska država, a nešto više od trećine da je djelimično demokratska.
Kako je kazala, trećina je onih koji cijene da Crna Gora nije demokratska država, a zbirno svi dosadašnji rad Vlade ocjenjuju sa prosječnom ocjenom 2,54 na skali od jedan do pet.
“Interesantno je da se mijenja percepcija poželjnih lidera. Mi smo godinama imali izraženo idolopoklonstvo reflektovano i u široko rasprostranjenom stavu da na čelu države treba da bude jak i nepokolebljiv vođa kojeg će narod slijediti”, kazala je Uljarević.
Prema njenim riječima, danas se više cijeni profil lidera koji su spremni na dijalog i kompromis, kao i onih koji će jačati institucije.
Iz CGO-a su naveli da građani sebe dominantno vide kao ljevičare (blizu polovine), dok skoro svaki četvrti ispitanik svoju političku orijentaciju pozicionira na centru.
Vukanović je kazao da, u procjeni ideoloških orijentacija političkih partija, građani kao desnicu najčešće navode DF.
“Interesantno je da slijede, po percepciji građana, kao desne partije DPS i SD. Kao najprepoznatljivije političke subjekte lijevog spektra političkog djelovanja prepoznaju se URA, Demokrate i SDP”, rekao je Vukanović.
Prema njegovim riječima, jasno je da neke od tih percepcija ne odgovaraju onom za što se te partije javno zalažu.
Iz CGO-a su dodali da su trenutne vrijednosti crnogorskog društva oblikovane prema liberalno-ljevičarskim shvatanjima i podrške građanskom društvu uz prisustvo određenih konzervativnih elemenata, poput poštovanja autoriteta i tradicionalizma.
“Nisko se kotiraju, ali su i dalje prisutna i pojedina diskriminatorna konzervativna shvatanja ka LGBT populaciji i ženama”, navodi se u saopštenju.
Vukanović je kazao da građani većinski žele da žive u društvu gdje je poštovanje zakona a ne potenciranje političkih i nacionalnih simbola izraz patriotizma.
“Takođe, čini se da je, uprkos svemu, građanski koncept učvršćen u crnogorskom društvu, ali i da crnogorske vlasti trebaju još da rade na njegovom obezbjeđivanju. Polovina ispitanika je mišljenja da zarad državnog interesa treba u drugi plan staviti nacionalnu i vjersku pripadnost,” istakao je Vukanović.
Uljarević je navela da skoro polovina ispitanika u potpunosti vjeruje da građani mogu da utiču na promjene u društvu, dok trećina smatra da je to djelimično moguće, a samo 5,3 odsto je mišljenja da građani nemaju moć da utiču na promjene u društvu.
Iz CGO-a su naveli da je skoro svaki četvrti ispitanik izjavio da je član političke partije, a više od trećine, 37,2 odsto, da su članovi neke NVO ili neformalne grupe.
“Jedan dio istraživanja se odnosio i na spoljnu politiku, i u tom dijelu trećina građana smatra da članstvo Crne Gore u NATO nije donijelo korist državi. Podršku članstvu EU daje više od dvije trećine”, dodaje se u saopštenju.
Vukanović je pojasnio da to ukazuje da nadležne institucije nijesu adekvatno iskomunicirale benefite članstva u NATO, a naglašena aktivnost EU se reflektuje i u većoj podršci.
Kao najvažniji spoljnopolitički partner Crne Gore vidi se EU, a slijede Rusija i SAD.
“Pozicioniranje SAD iza Rusije očigledno predstavlja posljedicu nižeg nivoa angažmana SAD u Crnoj Gori od kako je Crna Gora postala članica NATO saveza”, naveo je Vukanović.
Iz CGO-a su kazali da građani smatraju da su odnosi Crne Gore sa svim susjedima, izuzev Srbije, veoma dobri i dobri, a odnos ka Srbiji je očekivana posljedica skorašnjih tenzičnih političkih dešavanja.
Istraživanje je uključilo i odnos građana prema svojoj budućnosti u Crnoj Gori i pokazalo da petina ispitanika želi, ali i planira, da napusti Crnu Goru, a među njima prednjače mladi i obrazovani.
“Kao glavni razlog zbog kojeg bi napustili Crnu Goru, navodi se poboljšanje uslova života. Najpoželjnija zemlja preseljenja je Njemačka, a slijede SAD, druge članice EU, zatim nordijske zemlje”, navodi se u saopštenju.
Prema njenim riječima, to ne mora neminovno da se direktno odrazi na ovim parlamentarnim izborima, ali bi odgovorni političari trebalo to da imaju u vidu i razmišljaju van okvira svog projektovanog rezultata.
