Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Crnogorska ekonomija se ne smije više oslanjati samo na turizam, već se mora okrenuti industrijalizaciji, poštovanju principa zelene ekonomije i povećanju izvoza, ocijenio je redovni profesor Ekonomskog fakulteta, Milan Lakićević.
“Poznato je da je naša privreda vrlo malo diverzifikovana i da je prvenstveno usmjerena na turizam, kao stratešku djelatnost, koja zajedno sa trgovinom čini gotovo 30 odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP). Crnogorska ekonomija je zavisna od uvoza sa visokom izloženošću spoljnjim rizicima i bez značajnih konkurentskih prednosti”, rekao je Lakićević Pobjedi.
On je objasnio da turizam sam po sebi ne može biti značajan generator privrednog rasta, imajući u vidu činjenicu da se radi o nisko akumulativnoj djelatnosti, koja u crnogorskim prilikama ima izraženo sezonski karakter.
“U stabilnim uslovima privređivanja zimska i ljetnja turistička sezona se nadopunjuju, tako da su ukupni efekti na privredni rast i stabilnost javnih finansija dominantni. Međutim, u uslovima značajnijih poremećaja, kao što je pandemija, sektor turizma trpi najveće negativne efekte. Takozvano zaključavanje ili zatvaranje granica u cilju suzbijanja zaraze dovodi do skoro potpunog obustavljanja ekonomskih aktivnosti u tom sektoru”, rekao je Lakićević.
On smatra da je drugi negativan efekat pandemije koronavirusa prekidanje lanca snabdijevanja ili njegovo otežano funkcionisanje.
“Taj problem je posebno izražen imajući u vidu činjenicu da je crnogorska ekonomija uvozno zavisna i da se samo mala količina određenih proizvoda neophodnih za život produkuje u Crnoj Gori”, kazao je Lakićević.
On dodao da je apsorpcioni kapacitet crnogorske privrede ograničen malim brojem stanovnika i niskim dohocima koji se ostvaruju, pa se poboljšanje ekonomske situacije mora zasnivati na konstantnom rastu izvoza.
“Izvoz je determinisan konkurentnošću, koja opet zavisi od primjene novih tehnoloških dostignuća. Loša privredna struktura crnogorske privrede je posljedica dugogodišnjih negativnih efekata tranzicije, ali i odsustva adekvatnih strategija očuvanja i podrške određenim sektorima privrede. Buduće razvojne politike moraju se usredsrediti na rješavanje osnovnih strukturnih problema u kojima se posebna pažnja, pored razvoja turizma i usluga, mora posvetiti industrijalizaciji”, saopštio je Lakićević.
Za takve strukturne reforme potrebno je, prema njegovim riječima, duže vrijeme.
“Na kratak rok je najvažnije sačuvati makroekonomsku stabilnost i generisati rast ekonomije. Mjere ekonomske politike posebno moraju biti usmjerene na rješavanje nelikvidnosti privrednih subjekata, jačanje finansijske discipline, suzbijanje sive ekonomije, jačanje kreditne podrške privredi, investiranje u osnovnu infrastrukturu, podsticanje proizvodnje namijenjene izvozu, smanjenje troškova poslovanja uklanjanjem administrativnih i birokratskih barijera i smanjenje poreskog opterećenja prvenstveno kroz smanjivanje brojnih taksi i parafiskaliteta”, naveo je Lakićević.
Diverzifikacija crnogorske privrede u velikoj mjeri će, kako je dodao, zavisiti i od privlačenja stranih investicija i mogućnosti transfera novih tehnologija prvenstveno u sektoru industrije.
“Osnovni preduslov za navedene aktivnosti je razvoj osnovne infrastrukture. Imajući u vidu činjenicu da za izgradnju i revitalizaciju infrastrukture, naročito saobraćajne treba značajno vrijeme, ali i adekvatni izvori finansiranja, nije realno očekivati da će proces diverzifikacije privredne strukture biti realizovan u kratkom roku”, saopštio je Lakićević.
On smatra da je, pored industrijalizacije, neophodno intenzivno raditi na razvijanju i jačanju uslužnih djelatnosti.
“Tu prvenstveno mislim na laku prerađivačku industriju, ali i na elektro-energetski sektor u kom Crna Gora ima komparativnu prednost. Crna Gora nije na adekvatan način valorizovala svoja prirodna bogatstva kao što su šume, rude i vode. Drvoprerađivačka industrija je u pogledu finalizacije proizvoda na nivou na kom je bila prije Drugog svjetskog rata. Prerađivački kapaciteti prvenstveno u metalskoj industriji su najvećim dijelom devastirani i van funkcije”, kazao je Lakićević.
Njihovo aktiviranje je, prema njegovim riječima, pod velikim znakom pitanja, prvenstveno zbog propadanja kompanija koje se bave primarnom proizvodnjom metala, ali i zbog značajnog tehnološkog zaostajanja i devastiranja proizvodne opreme.
“Gubitkom kontrolne funkcije države, kroz proces privatizacije, ograničene su mogućnosti aktiviranja i snaženja tih sektora. Poljoprivreda predstavlja veliku razvojnu šansu Crne Gore i komplementarna je sa turizmom i trgovinom, kao strateškim privrednim granama. Iz tog razloga država posljednjih godina aktivno radi na unapređenju tog sektora kroz različite subvencije i podsticajne mjere”, rekao je Lakićević.
On je poručio da Crna Gora mora značajnu pažnju posvetiti razvoju i unapređenju IT sektora koji za kratko vrijeme može generisati visoke stope rasta. Lakićević smatra da Crna Gora nema drugog izbora nego da novi model ekonomskog rasta bude zasnovan na poštovanju principa “zelene ekonomije”.
“Prelazak sa takozvane linearne ekonomije na cirkularnu je neminovnost kako nacionalnih, tako i globalne ekonomije. Linearna ekonomija zasnovana je na principu da uzimate resurs iz privrede iz kog dobijate određeni proizvod koji nakon njegove upotrebe završava na deponiji. Koncept linearne ili industrijske ekonomije donio je u posljednjih 250 godina progres, ali i zagađenje životne sredine. Cirkularna ekonomija omogućava potpuno zatvaranje tog kruga”, saopštio je Lakićević.
U tom konceptu, kako je objasnio, otpad ne postoji već se on kao sirovina upotrebljava za novu proizvodnju.
Pravo preuzimanja ovog sadrzaja imaju samo korisnici Agencije MINA.
Kompletna informacija dostupna je korisnicima na linku MINA SERVIS
Longer version of article is available on a link MINA ENGLISH SERVIS
