Podgorica, (MINA) – Priroda ugovora države sa Srpskom pravoslavnom crkvom (SPC) u smislu njegove ustavnosti i zakonitosti, naziv, javnopravna ovlašćenja i navodna ekstrateritorijalnost mogu se, na osnovu dostavljenih primjedbi i komentara, identifikovati kao ključna sporna pravna pitanja, saopšteno je iz kabineta premijera Dritana Abazovića.
Iz kabineta Abazovića saopštili su da su im u periodu nakon odustajanja članova radnog tima, dostavljena tri pravna mišljenja koje se bave analizom teksta predloga ugovora sa SPC – Akcije za ljudska prava, Andreja Bracanovića i Instituta za uporedno pravo.
Oni su svima zahvalili na sugestijama i poručili „da je vrijeme da se u potpunosti posvetimo životnim temama“.
„Iz svega što je dostavljeno, kao ključna sporna pravna pitanja se mogu identifikovati priroda ugovora u smislu njegove ustavnosti i zakonitosti, naziv ugovora, pitanje javnopravnih ovlašćenja i pitanje navodne „ekstrateritorijalnosti““, kaže se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića rekli su da su pored tih prepoznata i druga sporna pitanja, ali su manjeg značaja i karaktera.
Oni su kazali da prvo pitanje koje se tiče navodno sporne ustavnosti i zakonitosti implicira da je riječ o pravnom aktu koji može biti predmet ispitivanja od Ustavnog suda.
„Ipak, ugovori sa vjerskim zajednicama predstavljaju jednu vrstu sui generis ugovora, sa posebnim specifičnostima koje zavise i od same vjerske zajednice sa kojom se isti zaključuje“, navodi se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića rekli su da, prema iskazanim stavovima, Temeljni ugovor predstavlja „ugovorni odnos između dvije strane, koji počiva na odredbama Zakona o obligacionim odnosima, te pravila za njegovu primjenu, tumačenje i eventualne sporove povodom njega treba tražiti upravo u tom propisu.“
Kako su naveli, samim tim, eventualna ništavost bi se mogla ispitivati pred redovnim sudom, u kom slučaju je moguće da se pojedine odredbe proglase ništavim, dok bi Temeljni ugovor mogao ostati na snazi i bez te odredbe.
Iz kabineta Abazovića kazali su da je, iako je iznijet i stav „da se svaki od ugovora s vjerskim zajednicama može osporavati pred Ustavnim sudom“, nesporno da konačno stanovište u pogledu svoje nadležnosti može zauzeti isključivo Ustavni sud.
Oni su rekli da se drugo pitanje odnosi na sam naziv ugovora i preambulu, gdje je posebno problematizovana riječ „Temeljni“, kao i određene formulacije u preambuli.
Iz kabineta Abazovića naveli su da tvrdnja da riječ „temeljni“ implicira međunarodno pravni karakter ugovora nije obrazložena na bilo koji način, osim sa, kako su kazali, nejasnim pravljenjem paralele sa ugovorima koje je Crna Gora zaključila sa drugim vjerskim zajednicama.
„Tako riječ „temeljni“ kod ugovora sa Katoličkom crkvom navodno znači da je riječ o međunarodnom ugovoru, dok kod drugih vjerskih zajednica to ne postoji, jer nijesu međunarodnih ugovori“, kaže se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića ocijenili su da tako tumačenje nema nikakvo pravno utemeljenje, jer međunarodni elemenat proizilazi iz činjenice da je ispred Katoličke crkve ugovor sa Crnom Gorom zaključila Sveta Stolica, koja je subjekt međunarodnog prava, zbog čega ga je ratifikovala Skupština.
Kako su kazali, sa druge strane, u drugim dostavljenim mišljenjima navodi se da naslov nekog pravnog akta nema samostalno pravno dejstvo, iz njega ne proističu nikakva prava i obaveze i, kao takav, spada u sferu normativne politike, a djelimično i nasljeđa normativne tehnike u pojedinim zemljama.
„Kod preambule je posebno naglasiti njen pravno neobavezujući karakter, njenu simboličku i proklamativnu ulogu, zbog čega je jezik koji se koristi za izradu preambule svečaniji i uopšteniji nego normativni dio teksta“, kaže se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića rekli su da se netačno sugeriše da se država u preambuli „poziva“ na kanonsko pravo kao neposredno obavezujuće, na način da ga nadležni državni organi sprovode, izvršavaju i primjenjuju.
„Naprotiv, kanonsko pravo može biti pravno relevantno za državnopravni poredak (na primjer kod utvrđivanja svešteničkog statusa, izbora i imenovanja u okviru crkve), jer i praksa Evropskog suda za ljudska prava ukazuje na uvažavanje autonomnih propisa crkava i vjerskih zajednica pri rješavanju pojedinih spornih slučajeva“, kaže se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića rekli su da je pitanje javnopravnih ovlašćenja posebno problematizovano, posebno jer crnogorsko pozitivno zakonodavstvo ne propisuje izričito što je to javnopravno ovlašćenje.
Kako su naveli, iz dostavljenih mišljenja proizilazi zaključak da zbog autonomnog statusa koji uživaju, kao i vršenja svih svojih djelatnosti, crkve i vjerske zajednice moraju raspolagati izvjesnim javnim ovlašćenjima.
„Naime, povjeravanje javnih ovlašćenja vjerskim zajednicama u oblastima poput socijalnog staranja, kulture i prosvjete, predviđeno je Zakonom o slobodi vjeroispovjesti, a usljed čega nema utemeljenja primjedba o pominjanju javnopravnih ovlašćenja u Temeljnom ugovoru sa SPC, jer se javna ovlašćenja povjeravaju samo zakonom“, kaže se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića rekli su da svako vršenje tih ovlašćenja mora biti učinjeno i sprovedeno u skladu sa pravnim poretkom Crne Gore, budući da ništa drugo nije ni dozvoljeno.
Oni su kazali da je pitanje navodne „ekstrateritorijalnosti“ posebno problematizovano u dopisu koji je dostavila Akcija za ljudska prava.
„U kritičkom sagledavanju te odredbe, ipak se prepoznaje da „ista odredba postoji u Temeljnom ugovoru sa Svetom Stolicom, a slične odredbe postoje i u dva druga ugovora sa vjerskim zajednicama““, navodi se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića rekli su da se u drugim pravnim mišljenjima ukazuje da ta odredba „ostavlja nedoumicu oko toga na koje se bezbjednosne mjere tačno mislilo, budući da ne postoji jasna pravna definicija niti kriterijumi za njihovo jasno razumijevanje“.
„Ipak zastupa se stav da iz same odredbe nesporno proizilazi „da namjera ugovornih strana nije bila ukidanje primjene crnogorskih zakona (što ekstrateritorijalnost zapravo znači) u objektima i na prostorima koji pripadaju vjerskoj zajednici, već određena vrsta nepovredivosti prostora““, kaže se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića rekli su da je smisao odredbe da vjerska zajednica bude obaviještena o namjeri da se bezbjednosne mjere izvrše.
„Ovakva formulacija bi u praktičnoj primjeni podrazumijevala naknadno obavještenje ukoliko bi bilo nužno preduzeti takve radnje u prostoru vjerske zajednice“, kaže se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića rekli su da bi svako drugo tumačenje bilo protivno prinudnim propisima i takva odredba bila bi ništava.
„Konačno, prema stanovištima Evropskog suda za ljudska prava, u slučaju da postoje zaklјučeni sporazumi s drugim crkvama i vjerskim zajednicama, izostanak zaklјučivanja sporazuma s crkvama i vjerskim zajednicama koje žele zaklјučivanje takvog sporazuma predstavlјa diskriminaciju kada Vlada za takvo razlikovanje nije imala nikakvo objektivno i razumno opravdanje“, kaže se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića naveli su da je činjenica da je proces regulisanja odnosa između Crne Gore i SPC započet 2012. godine, kada se ta vjerska zajednica zvanično obratila nadležnim organima radi zaključenja ugovora kakav je zaključen i sa druge tri vjerske zajednice.
Oni su kazali da su u periodu od deset godina nadležni organi odbijali da pristupe okončanju tog procesa, „držeći tu temu koja dijeli društvo otvorenom, kako bi se u kontinuitetu stvarao uskopartijski politički profit“.
Iz kabineta Abazovića rekli su da se zatvaranjem tog formalno-pravno marginalnog pitanja, „koje određenim političkim strukturama dugo vremena služi kao koristan politički alat za destabilizaciju i polarizaciju društva“, stvaraju uslovi da pitanja koja su od suštinskog značaja za bolji život građana dođu u prvi plan i da se fokus sa podjela prenese na zajedničke ciljeve oličene u evropskom putu.
Oni su podsjetili da je predlog teksta Temeljnog ugovora pripremilo resorno Ministarstvo pravde i da je usvojen na sjednici Vlade od 8. jula.
Iz kabineta Abazovića rekli su da je u procesu koji je nakon toga uslijedio u javnom diskursu došlo do raznih interpretacija predmetnog teksta, kako od stručnih pravnika, tako i od laičke javnosti.
Kako su naveli, poseban pečat su dale sve relevatne političke strukture.
„Na inicijativu predsjednika Crne Gore Mila Đukanovića, Abazović je prihvatio da se još jednom analizira tekst predloga ugovora od radnog tima pravnika koji bi u razumnom roku dao određene komentare o svim mogućim spornim pitanjima“, podsjetili su iz kabineta premijera.
Oni su naveli da radni tim nije formiran iz razloga što su članovi tima koje je kandidovao Đukanović u pripremnoj fazi odustali, iz razloga koje su javno obznanili.
I pored toga, kako su rekli iz kabineta, Abazović je pozvao zainteresovane osobe da dostave primjedbe i eventualne komentare kako bi proces bio okončan uz punu transparentnost i inkluzivnost.
„Suprotno dosadašnjoj praksi, prema kojoj procesi regulisanja odnosa države sa drugim vjerskim zajednicama nijesu bili podvrgnuti bilo kakvoj vrsti javne rasprave, niti izazvali veću pažnju stručne ili laičke javnosti, pitanje regulisanja odnosa sa SPC je odavno izašlo iz strukovne sfere i postalo predimenzionirano političko pitanje“, kaže se u saopštenju.
Iz kabineta Abazovića rekli su da će zbog potrebe da javnost bude uvjerena da se proces odvijao uz puno poštovanje pravnog poretka i interesa države, na portalu Vlade biti objavljena sva tri dostavljena mišljenja.
„Kabinet premijera koristi priliku da zahvali svima koji su tokom cjelokupnog trajanja procesa iznosili tavove, primjedbe ili sugestije, kroz direktno obraćanje institucijama, javne nastupe, pisanje kolumni i slično, što je u svemu pokazalo otvorenost za javnu debatu koja je neuobičajena za ovakvu vrstu akta“, kaže se u saopštenju.
Pravo preuzimanja ovog sadrzaja imaju samo korisnici Agencije MINA.
Kompletna informacija dostupna je korisnicima na linku MINA SERVIS
Longer version of article is available on a link MINA ENGLISH SERVIS
