Pljevlja, (MINA-BUSINESS) – Start up zajednica u Crnoj Gori je i dalje u fazi ranog razvoja, iako su uslovi za tu vrstu biznisa mnogostruko i neuporedivo bolji nego prije tri ili četiri godine, ocijenio je suosnivač Super Hub Pljevlja, Mirsad Hadžalić.
Hadžalić je agenciji Mina-business kazao da u Crnoj Gori postoji nacionalni inovaciono-preduzetnički centar Tehnoloplis koji ima odlične programe podrške i povezanost sa regionalnim start up programima i inicijativama.
„Tu je i privatna inicijativa kao što je M:tel Digitalna fabrika, koja takođe ima programe podrške i obuke, kao i besplatan radni prostor za start up-ove i freelancere. Tu je i nevladina organizacija (NVO) Digitalizuj.me koji su pioniri start up zajednice sa sopstvenim programima podrške“, rekao je Hadžalić koji je i predsjednik NVO SUPER čiji je Super Hub Pljevlja projekat.
Hadžalić smatra da je posebno važno i formiranje Naučno-tehnološkog parka, koji bi trebalo da bude centralna institucija za podršku razvoju nacionalne start up zajednice i start up-a uopšte.
„Izuzetne stvari u poslednje tri godine je obavilo Ministarstvo nauke, koje je uradilo ogroman posao na formiranju legislative, strategija i akcionih planova na osnovu kojih je pokrenuto desetine programa i alata koji su na raspolaganju kako start up-ovima tako i cijeloj zajednici“, rekao je Hadžalić.
Kada je riječ o problemima start up zajednice Hadžalić je kazao da je najveći problem to što još nije formiran fond za inovacionu djelatnost koji bi omogućio finansiranje start up-a sa visokim komercijalnim potencijalom.
„Mora se istaći da u okviru Ministarstva nauke postoje programi za podršku start up-ovima u ranoj fazi, kao i program podrške inovativnim kompanijama, tako da idemo u odličnom pravcu omogućavajući domaćim start up-ovima da se razvijaju bez potrebe da se registruju u nekoj drugoj državi sa razvijenim instrumentima finansiranja start up-a – Anđelima investitorima ili investitorskim kućama“, objasnio je Hadžalić.
On smatra da je najveći problem nedostatak preduzetničkog duha i informacija o potencijalu start up preduzetništva kod mladih.
„Sguran sam da što se tiče znanja i talenta ne zaostajemo za bilo kojom drugom državom regiona“, poručio je Hadžalić.
On je saopštio da je Super Hub Pljevlja projekat NVO SUPER, čiji je cilj formiranje start up centra odnosno akceleratora koji bi pružao podršku razvoju start up preduzetništva na sjeveru Crne Gore.
„NVO SUPER počeo je misiju podrške razvoju start up preduzetništva kroz projekat Startapovanje još 2017. godine, kada smo pisali o start up-ovima iz Crne Gore i svijeta, organizovali i učestvovali u organizaciji start up događaja, a kulminacija višegodišnjeg rada je rezultirala projektom Super Hub koji je započet u novembru prošle godine“, rekao je Hadžalić.
Projektom je predviđeno mapiranje i okupljanje start up zajednice na sjeveru Crne Gore, kreiranje i realizacija programa podrške kroz različite vrste okupljanja start up preduzetnika i svih koji žele da uđu u svijet start up-a.
„Do sada smo imali osam događaja, a do kraja septembra imaćemo još osam susreta uglavnom predavanja i radionica različitih internet stručnjaka iz zemlje i regiona“, naveo je Hadžalić.
On je dodao da su izuzetno ponosni što je Super Hub podržan od GIST inicijative američkog Stejt departmenta za globalnu podršku start up preduzetništvu i što su postali članovi GIST mreže inovativnih habova širom svijeta.
Hadžalić je naveo nekoliko suosnivača Super Hub Pljevlja koji su zasluženi za stalni rast i razvoj, između ostalog Anu Nives Radović koja pomaže rad NVO još od projekta Startapovanje, a sada daje ekspertsku podršku iz oblasti Fintech i Blockchain tehnologija u okviru Super Hub Pljevlja.
„Tu je i Nedim Tarakčija ekspert za prodaju i biznis razvoj, osnivač Balkan Leadership akademije iz Sarajeva, zatim profesor Vladica Avramović rukovodilac naše start up škole iza kojeg su generacije nagrađivanih timova i pojedinaca iz srednje stručne škole u Pljevljima, kao i Strahinja Jakić ekspert za razvoj informacionih sistema“, saopštio je Hadžalić.
On je rekao da su izuzetno zadovoljni dosadašnjim dostignućima i najavio da će u bliskoj budućnosti objaviti detaljnu brošuru o uspjesima start up-a koje podržavaju na međunarodnim takmičenjima i konferencijama.
„Istaći ću samo posljednji uspjeh plasmana u Grand finale na nacionalnom takmičenju start up-a u Ujedinjnim Arapskim Emiratima (UAE) jednog od start up-a koji podržavamo, ali o svemu ćemo detaljno pričati za javnost na kraju prve faze projekta u septembru“, dodao je Hadžalić.
Na pitanje koju preporuku bi dao svima onima koji žele da se okušaju u start up biznisu, Hadžalić je odgovorio da je njegova preporuka da mladi sada imaju priliku da u globalnom selu kreiraju i razviju sopstveni inovatvni biznis lakše i brže nego ikada prije u istoriji.
„Sada imamo i određeni broj institucija i instrumenata za pokretanje start up-a i u okviru Crne Gore, tako da im jako savjetujem da se za početak upoznaju sa start up preuzetništvom i da posjete neke od habova u Crnoj Gori“, naveo je Hadžalić.
On im je preporučio i da se upoznaju sa uspješnim pričama iz regiona gdje su njihovi vršnjaci postali uspješni tehnološki preduzetnici na globalnom nivou, da koriste sve benefite programa Ministarstva nauke i da razmisle gdje sebe vide za deset godina.
„Da se zapitaju da li žele da za deset godina budu nečiji najamnici za platu koja omogućava preživljavanje ili žele da budu vlasnici sopstvenog uspješnog biznisa na regionalnom pa zašto ne i na globalnom nivou“, poručio je Hadžalić.
Za ovo drugo je, kako smatra, potrebno znatno više rada, ulaganja, učenja, požrtvovanja, odricanja i mnogo čega još, ali su krajnji benefiti eventualnog uspjeha kako pojedinaca a sa njima i cijele zajednice dovoljan razlog za preuzimanje rizika.
Govoreći o daljim planovima i aktivnostima, Hadžalić je najavio da je Super Hub Pljevlja sada u pregovorima sa partnerima za širenje programa podrške na nivou cijele države čime žele da ojačaju kapacitete ukupne crnogorske start up zajednice.
„Taj dogovor bi trebalo da rezultira pokertanjem start up akceleratora u Glavnom gradu koji bi pružao sve usluge za rast i razvoj start up-a u skladu sa standardima u najrazvijenijim zemljama svijeta i po ugledu na američku filozofiju razvoja start up preduzetništva“, saopštio je Hadžalić.
On je dodao i da žele da ojačaju saradnju sa partnerima iz Sjedinjenih Američkih Država (SAD) kao i američkom ambasadom, koja je takođe, kako podsjeća, dala izuzetan doprinos razvoju crnogorske start up zajednice u posljednje dvije ili tri godine.
„Razlog za dominantno oslanjanje na iskustva, programe i eksperte iz SAD je vrlo prost, a to je zato što je riječ o državi lideru u oblasti tehnološkog preduzetništva, količini ulaganja, broju uspješnih start up-ova, uslovima za razvoj i gotovo svim drugim aspektima start up ekosistema“, zaključio je Hadžalić.
