Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Pad turističkog prometa realno bi mogao biti mnogo veći od 40 odsto, koliko je Vlada prognozirala prilikom obrazlaganja rebalansa budžeta, saopštio je dekan Fakulteta za biznis i turizam iz Budve, Rade Ratković.
“Koliko se sjećam, ta prognoza se pojavila prilikom obrazlaganja rebalansa budžeta, čini mi se prije više od mjesec. Situacija se, nažalost, promijenila na gore. Svi bi željeli da se to dogodi, ali je cilj suviše lijep da bi bio realan. Žao mi je što moram reći da je realan mnogo veći pad turističkog prometa“, rekao je Ratković za Dan.
On je dodao da istu sudbinu dijeli turizam gotovo svih turističkih zemalja, naročito na Mediteranu, ali da su u boljoj poziciji članice EU i zemlje koje su pretežno auto-destinacije, a ne kao Crna Gora avio-destinacije.
Ratković je naveo da je otvaranje granica uslov bez kojeg se ne mogu očekivati bolji rezultati, ali otvaranje uz garancije da neće doći do prenosa ili podsticanja epidemije.
“Imamo i jedan čisto turistički limit, a to je naš saobraćajni položaj kao izrazite avio-destinacije. Malo je nade da će se organizovani turizam ove godine vratiti na naše područje. Nada ostaje za iduću i naredne godine, zavisi od dinamike pandemije”, kazao je Ratković.
On je dodao da se čeka treći paket pomoći Vlade turizmu, koji je najveći izvor multiplikativnih efekata na ostalu privredu i društvo.
“Taj multiplikator se kreće, kako empirijska istraživanja pokazuju, između tri i četiri puta, pa i više. Ovo je opšta pandemijska kriza, a kad je kriza prave se sanacioni planovi na bazi više scenarija: optimistički, pesimistički i umjereni. Pošto su scenariji stvar procjene u određenom trenutku, to je normalno da se zavisno od pandemijskih uslova, vrše rebalansi sanacionih planova“, rekao je Ratković.
On smatra da je potrebno definisati detaljne sanacione planove za godinu, a globalne još za tri do četiri.
Ratković je saopštio da bi Vlada trebalo da produži mjere regresiranja zarada ili dijela plata, smanjenja ili ukidanja nekih poreskih davanja, moratorijuma otplate anuiteta, kao i povoljnog kreditiranja uz podsticanje banaka, dok privreda treba da aktivira sve svoje rezerve kako bi dala što je moguće veći doprinos.
“Svaki doprinos u ovim uslovima je dragocjen, pa bio pet, deset ili 25 odsto. Kada govorimo o procentima u odnosu na prošlu godinu, onda mislimo na prihode, a ne zaradu. Profita, barem na nivou cijele turističke industrije Crne Gore, nažalost, neće biti još koju godinu, ali se nadamo u postepeno smanjenje gubitaka po godinama”, naveo je Ratković.
On je odgovarajući na pitanje na koji način Vlada treba da pomogne preduzećima i preduzetnicima koji žive od turizma, ali i oporavku turizma od katastrofalnih posljedica pandemije, kazao da se na duži rok mora strateški opredijeliti na pomjeranje akcenta turističkog razvoja na održive strukture, razvoj ruralnog turizma, kao i saniranje i suzbijanje neturističke izgradnje.
“Drugim riječima, treba da se vratimo na postulate master plana razvoja turizma do ove godine, i prilagodimo ih postkoronskim vremenima. Ne smijemo prekomjernom i neadekvatnom gradnjom destruirati prirodu i kulturu, jer nam se to vraća kao bumerang”, rekao je Ratković.
On smatra da bi u optimističkoj varijanti ova turistička godina mogla biti sanaciona, dok bi se naredne i 2022. godine mogao očekivati početni oporavak, i relativno normalno poslovanje, a tek 2023. približavanje rezultatima iz predkoronskih vremena.
“Pesimistički scenario bi sve produžio za još dvije do tri godine, a umjereni za još godinu. Kao što smo rekli, ostvarivost pojedinih scenarija zavisi od pandemije koja se, za sada, ne može pouzdano prognozirati”, zaključio je Ratković.
