Jedna od najvećih dilema kada govorimo o startupvma je finansiranje, odnosno odakle i kako doći do novca. U prethodnom tekstu smo se upoznali sa modelima finansiranja i u kojim fazama se pojavljuju koje vrste finansijera, a sada da bacimo svjetlo na ovu temu detaljnije.
Prva ozbiljna dilema je da li startupu uopšte treba spoljašnje finansiranje. Sa ovim „problemom“ se susrećete onog trena kada vam neko saopšti: dobit ćete investiciju od X eura za Y procenata vlasništva. Tog trena se, uglavnom, javlja svijest o vrijednosti koju pokušavate da izgradite.
Odgovor na ovu dilemu je aspolutno NE. Ne treba vam spoljašnje finansiranje ukoliko imate sopstvena sredstva za ravoj MVP modela koji može za kratko vrijeme da se validira na tržištu i za koji postoji komercijalna potražnja od prvog trenutka, odnosno zdravo tržište. Regionalni primjer je kompanija Nordeus i njihov proizvod Top eleven. Za one koji nisu upoznati sa Nordeusom, radi se o kompaniji koja je napravila igru Top eleven u kojoj se vi ponašate kao trener fudbalskog tima i u zavisnosti od vaše umješnosti, vaš tim pobjeđuje ili gubi utakmice.
Osnivači Nordeusa su uložili sopstveni novac u razvoj i oglašavanje, napravili su MVP za potpuno novu platofrmu Facebook na kojoj se u tom trenutku nije nalazila konkurencija, i u kratkom vremenu, ako ne i odmah, lansirali komercijalni modul aplikacije. Rani prihod im je omogućio da sopstvenim novcem finansiraju razvoj svih ostalih oblika ove igre.
Osim sopstvenog novca, iz ovog primjera se vidi još nekoliko važnih detalja. Na prvom mjestu znanje, programersko znanje osnivača koji nisu morali da kupuju programersko znanje u ranoj fazi, ali i znanje o trenodvima na Internetu. Prepoznali su važnost Facebooka u tom trenutku kao platforme za pristup korisnicima. Osjetili su i pravac razvoja Facebooka takođe. Znali su i digitalni marketing takođe, kako da iskoriste u tom trenutku relativno jeftin način dolaženja do korisnika putem oglasa na Facebooku. Nakon toga su isto tako znali šta da rade sa novcem i kako da ga pravilno ulažu, te obezbjede eksponencijalan rast o kom smo pričali ranije.
Stoga, ukoliko ne posjedujete novac za ulaganje u početni razvoj ili nemate neku od vještina opisanih u prethodnom paragrafu, potreban vam je investitor.
Investitor za početni razvoj (FFF ili grantovi) vas jako malo pita o tome kako planirate da uspijete već samo očekuje da vidi nešto da ste uradili. Ovaj vid investiranja uglavnom ne traži od vas da se odreknete udjela u kompaniji i ovo je uglavnom jeftin novac, ali ovdje nema znanja. Zato se pazite ovog novca jer vam podiže apetit bez osnova.
Investitor za plasiranje MVP/ja (inkubatori, biznis anđeli) su prvi nivo pametnog novca, odnosno novca uz koji bi trebalo da dobijete i znanje. Inkubatori vam uglavnom nameću da prođete kroz nekakav program od jednog do tri mjeseca u okviru kog imate priliku da razgovarate sa raznim mentorima. Dok biznis anđeli uglavnom imaju veliko iskustvo, nos za biznis i mrežu kontakata koje morate da iskoristite. Nepovoljnost je šta se kod prihvatanja ovakvih investicija odričete vlasništva u kompaniji, relativno velikog djela za količinu novca koji dobijate.
Nakon toga, dolaze razni VC fondovi i ono šta je važno da znate je da VC fondovi samo i samo posmatraju vaše skaliranje, odnosno kako planirate da rastete eksponencijalno. VC fondovi ulaze i izlaze, ulože novac – sačekaju da vrijednost kompanije poraste zahvaljujući porastu vašeg tržišnog učešća – i onda izlaze (rade tzv exit) prodajući svoj dio nekom drugom VC fondu, odnosno bilo kome ko je zainteresovan da kupi taj njihov di ovlasništva. Ako ovo zapamtite, onda morate taj novac koji dobijete od VC fonda maksimalno da iskoristite. Da iskoristite svo znanje i svaki oblik pristupa tržištu koji oni moga da vam obezbjede. Kod ovih investitora, odnos prcenta vlasništva prema količini novca je značajnije u vašu korist ali i dalje nije mali, stoga morate da pazite o kolikom procentu se radi.
Zamislite situaciju gdje se nekom biznis anđelu dali 20 odsto vlasništva, inkubatoru 15 odsto i VC fondu 15 odsto. Sabiranjem dolazite do činjenice da vi više ne upravljate startupom, a to je najnepovoljnija situacija do koje možete da dođete.
Na kraju da rezimiramo, ako imate dobru ideju, za koju ste u stanju da dokažete da postoji tržište uz pomoć tima koji posjeduje znanje da se razvije i plasira MVP koji u ranoj fazi može da pokrene dotok novca, a koji posjeduje sopstvena sredstva ili do istih može da dođe na jeftin način preko grantova, i znate kako da se razvijete nakon toga, onda možete da butstrapujete.
Ukoliko neki od ovih ograničenja nije zadovoljen, onda vam treba investitor sa kojim možete da prevaziđete problem sa kojim se suočavate. Taj investitor osim novca, mora da vam obezbjedi i znanje koje njegovim novcem treba da kupite.
Autor teksta je Predrag Lešić iz Digitalizuj.me.
