Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Crnoj Gori će za dostizanje obaveza u oblasti zaštite životne sredine biti neophodna značajna finansijska sredstva, ali i mijenjanje životnih navika građana, ocijenili su predstavnici Centar za ekotoksikološka ispitivanja (CETI).
Direktor Sektora za laboratorijsku dijagnostiku i zaštitu od zračenja, Danijela Šuković, kazala je agenciji MINA da su sve zemlje imale problema u implementaciji zahtjevne legislative i standarda u oblasti životne sredine.
“Za dostizanje svih obaveza potrebna su značajna finansijska sredstva, ali i mijenjanje životnih navika građana. Promjena navika zahtijeva razumijevanje građana o neophodnosti mijenjanja svog, vrlo često, neprimjerenog odnosa ka životnoj sredini, a onda i vrijeme za prihvatanje novog stila življenja”, rekla je Šuković.
U svemu tome, kako je navela, ne može se zanemariti ni značajna ali do sada nedovoljno iskorišćena uloga obrazovnih institucija ali i medija.
Na pitanje da li je zadovoljna dosadašnjim ostvarenim rezultatima u Poglavlju 27, koje se odnosi na životnu sredinu, Šuković je odgovorila da uvijek može bolje.
“Međutim, treba imati u vidu da u okviru tog poglavlja postoji deset podoblasti i da je svaka od njih zahtjevna na svoj način”, dodala je Šuković.
Prema njenim riječima, za ispunjavanje obaveza iz izuzetno zahtjevnih podoblasti, kao što su upravljanje otpadom, kvalitet voda, industrijsko zagađenje i zaštita prirode, bila su i biće potrebna značajna finansijska sredstva, adekvatni projekti i profesionalni kapaciteti.
“Međutim, ono što je dobro je da je krenula implementacija velikih projekata, kao što je na primjer rješavanje problema istorijskog industrijskog otpada, kao možda najkomplesnijih problema u podoblasti upravljanje otpadom. To se najbolje ogleda u rješavanju grita u Brodogradilištu Bijela,”, saopštila je Šuković.
Ona je navela da je za ispunjavanje obaveza iz Poglavlja 27 neophodno jačanje administrativnih kapaciteta.
“Implementacija legislative i standarda je zahtjevna i potrebna su značajnija profesionalna znanja i vještine. Naravno, kako je Crna Gora mala, najracionalnije rješenje je uvezivanje profesionalaca iz Ministarstva sa stručnim osobama iz implementacionih institucija kao što su laboratorije i naučni instituti, kroz formiranje radnih grupa, čime se umnogome rješava problem nedostatka administrativnih kapaciteta za specifična stručna znanja i vještine”, smatra Šuković.
Prema njenim rijačima, to je i jedno od predloženih rješenja tog problema u Nacionalnoj strategiji za transpoziciju, implementaciju i primjenu pravne tekovine Evropske unije (EU) u oblasti životne sredine i klimatskih promjena s akcionim planom.
“Do ulaska u EU postoji mogućnost korišćenja evropskih fondova i iste bi trebalo iskoristiti koliko god je moguće, jer su potrebna velika finansijska sredstva koje Crna Gora teško sama može obezbijediti”, navela je Šuković.
Ona je objasnila da CETI u oblasti životne sredine ima ulogu implementacione institucije.
CETI je dobio status referentne institucije za oblast analize kontaminenata u zemljištu, vazduha, fizičko hemijskih parametara u morskom ekosistemu, radionuklida u svim segmentima životne sredine i buke.
„Laboratorija CETI u svojim ispitivanjima koristi EU standarde i metode što je i preduslov za dobijanje statusa referentne laboratorije“, dodala je Šuković.
Ona je saopštila da su eksperti EU, tokom izrade Nacionalne strategije za transpoziciju, implementaciju i primjenu pravne tekovine EU u oblasti životne sredine i klimatskih promjena s akcionim planom, posjetili CETI kako bi sagledali tehničke i profesionalne kapacitete te institucije.
„Posjeta je rezultirala predlozima da se specifična znanja i vještine profesionalaca CETI iskoriste za implementaciju aktivnosti kao što su izrada stručne osnove za zaštitu životne sredine, vodiča, ispitivanje i provjeru hemikalija”, rekla je Šuković.
Takva rješenja su, kako je objasnila, van Crne Gore uobičajena i koriste se kao najracionalnija.
CETI sličnu ulogu ima i u oblasti bezbjednosti hrane.
„Dakle, CETI je već svoje poslovanje odnosno rad laboratorije uskladio sa EU zahtjevima za laboratorije koje se bave analizama u oblasti zaštite životne sredine, bezbjednosti hrane i slično“, rekla je Šuković.
Ona je zaključila da provjeru rada laboratorije CETI kontinuirano obavlja kroz kontinuirano učešće u testovima koje organizuju EU provajderi, što je primarni zahtjev za dokazivanje kompetentosti.
Tekst je napisan uz finansijsku podršku Evropske unije kroz realizaciju projekta “Dealing with ethics and fake news” pod oznakom IPA2018/397-252. Sadržaj je isključiva odgovornost Agencije MINA i ne mora nužno odražavati stavove EU. Tekst se može preuzimati uz obavezno navođenje izvora.
