Podgorica, (MINA) – Inicijativa za izmjene zakonodavstva u oblasti kvaliteta vazduha, koju je najavio Ekološki pokret Ozon, ishitrena je i stručno neopravdana, ocijenili su iz Agencije za zaštitu životne sredine (EPA), dodajući da ne žele da dovode u pitanje dobru namjeru predlagača.
Iz Ozona su nedavno najavili da će Vladi i Skupštini uputiti inicijativu da, izmjenama zakonodavstva u oblasti kvaliteta vazduha, ispoštuju preporuke Svjetske zdravstvene organizacije (SZO).
Na pitanje kada planiraju to da učine, izvršni direktor Ozona Aleksandar Perović je agenciji MINA rekao da je u pripremi pokretanje e-peticije na portalu Vlade, što su, kako je naveo, prepoznali kao optimalan vid plasiranja inicijative i prostor za dobijanje značajne podrške građana.
On je kazao da datum pokretanja inicijative zavisi od političke situacije.
„Čekamo da bude poznato kako će Vlada dalje funkcionisati, jer trenutno stanje nije povoljno za komunikaciju sa nadležnim institucijama, imajući u vidu trenutne tenzije“, pojasnio je Perović.
U Ozonu se, kako je naveo, nadaju da će se što je prije moguće razriješiti postojeća kriza, i da će Crna Gora imati Vladu koja će od početka biti uključena u e-peticiju.
„Što je veoma bitno, ako želimo imati kvalitetan javni dijalog“, dodao je Perović.
Prema njegovim riječima, izmjene bi se odnosile na rigoroznije maksimalne srednje godišnje vrijednosti suspednovanih čestica PM10 i PM2,5 , i na smanjenje broja dozvoljenih dana sa prekoračenjima srednjih dnevnih koncentracija PM10 suspendovanih čestica, shodno preporukama SZO.
„Kao i na unapređenje informisanja javnosti o kvalitetu vazduha, to jest omogućavanje da se u realnom vremenu prati stanje uz adekvatne savjete kako da se ponašamo shodno situaciji i zaštitimo javno zdravlje“, precizirao je Perović.
U Ozonu, kako je naveo, smatraju da bi na taj način značajno podigli nivo poznavanja problematike građana, čime bi se uticalo i na intezivnije učešće u procesu donošenja odluka i ozbiljnost pristupa nadležnih institucija u cilju unapređenja postojećeg, katastrofalnog stanja.
„Smatramo da smo kao društvo u situaciji da ozbiljnim zakonodavstvom, uvažavajući smjernice najreferentnijih međunarodnih institucija, stvorimo ambijent u kom ćemo imati zdravu životnu sredinu i time uticati na unapređenje kvaliteta života i perspektivu Crne Gore kao ekološke države, što je po nama jedini održiv razvojni pravac“, precizirao je Perović.
Upitan na kom je nivou trenutno informisanje o kvalitetu vazduha, on je rekao da se građanima informacije plasiraju na nerazumljiv način.
„Često imamo situaciju da, umjesto da nadležni približe javnosti obim problema, doživljavamo lekcije kako se prate dostupni rezultati, čime se pokušava izbjeći suština problema, kazao je Perović.
Prema njegovim riječima, dostupni nevalidirani podaci, često nepotpuni zbog tehničkih problema, ne zadovoljavaju potrebu građana da budu pravovremeno i adekvatno informisani o situaciji, što na najbolji način potvrđuje da se mora unaprijediti monitoring kvaliteta vazduha.
„Važno je istaći i da veliki broj opština nije pokriven državnom mrežom za praćenje kvaliteta vazduha, što onemogućava građane da budu informisani, čime im se I krši Ustavno pravo da znaju u kakvoj životnoj sredini žive“, naglasio je Perović.
On je ocijenio da je dosadašnji pristup nadležnih institucija u problematici „nepristojno neefikasan, imajući u vidu da aerozagađenje utiče na smrtnost, sterilitet, mentalne bolesti i uopšte na javno zdravlje“.
Najveću odgovornost, smatra Perović, snose krovni donosioci odluka, koji su birani da rade u javnom interesu a koji su, kako je naveo, očigledno radili protiv toga.
„Svakako, oni su uslovili da živimo u siromašnom društvu, daleko od ekonomskih standarda u kojima žive recimo građani Evropske unije (EU), pošto se često ističe da je naše zakonodavstvo usklađeno sa zakonodavstvom te međunarodne zajednice“, dodao je Perović.
Na pitanje da li sarađuju sa Agencijom za zaštitu životne sredine, i kakav je njihov stav po pitaju inicijative Ozona, Perović je kazao da sa uvažavanjem komuniciraju sa zaposlenima u toj ustanovi, koje, kako je naveo, smatraju kolegama, pa i prijateljima.
„Što se tiče inicijative o izmjeni zakonodavstva, još nijesmo imali komunikaciju sa Agencijom još, jer su u ovom momentu u fokusu Vlada i resorno ministarstvo, ali svakako da ćemo u narednom periodu i njih upoznati sa detaljima i razlozima zbog kojih smo se odluči na ovaj potez“, rekao je Perović.
Iz Agencije su kazali da su sa inicijativom Ekološkog pokreta Ozon upoznati putem medija, jer im se, kako su naveli, ta nevladina organizacija, prije iznošenja svog predloga, nije obratila za ostvarivanje bilo kakve komunikacije ili konsultacije.
“Ne želeći da dovodimo u pitanje dobru namjeru predlagača, mišljenja smo da predlog ishitren i stručno neopravdan”, kazali su iz EPA-e agenciji MINA.
Kako su naveli, svaka stručna, konstruktivna i objektivna inicijativa koja je u pravcu rešavanja problema sa kvalitetom vazduha je dobrodošla.
“Razmatramo je, analiziramo, konsultujemo se sa ostalim ekspertima iz zemlje i šire i, naravno, pratimo stavove i kurs EU, kao zemlja koja je otvorila pregovore za Poglavlje 27“, dodali su iz Agencije.
Oni su kazali da su detaljnom analizom, ne samo podataka dobijenih monitoringom kvaliteta vazduha koji se više od deset godine sprovodi na način kako se mjeri u zemljama EU, već i svih ostalih relevantnih podataka, zaključili da je „glavni uzrok lošeg kvaliteta vazduha, koji se javlja samo tokom sezone grijanja ukoliko nema akcidentnih situacija (šumski požari), upotreba čvrstih energenata za grijanje prostorija“.
Upravo je, kako su naveli, problem koji postoji sa kvalitetom postao značajniji dio javnog interesovanja nakon uspostavljanja izvještavanja o kvalitetu vazduha u realnom vremenu 2014. godine, koji je uspostavila Agencija.
„Nikada nijedan podatak o kvalitetu vazduha nije sakriven ili interpretiran na način da dovede bilo koga u zabludu i nikada niko iz Agencije u svojim izvještajima i obraćanjima javnosti nije doveo u pitanje postojanje zagađenja vazduha, posebno u Sjevernoj zoni kvaliteta vazduha tokom sezone grijanja“, naglasili su iz Agencije.
Prema njihovim riječima, preporuke SZO se sa velikom pažnjom prate, a postojeći standardi kvaliteta vazduha koji su, kroz direktive EU, postali dio zakonodavstva ne samo zemalja članica, već i onih koje žele da budu dio Unije, kakva je i Crna Gora, nastali su kao rezultat zajedničke višedecenijske analize najeminentnijih stručnjaka iz oblasti kvaliteta vazduha, ne samo iz Evrope.
Kako su naveli iz Agencije, propisi koji uređuju tu oblast, a na snazi su SAD-u, Kanadi, Australiji, Novom Zelandu, veoma su slični sa evropskim.
Oni su pojasnili da se, u cilju što bolje analize i razumijevanja, u prvom redu uzroka zagađenja, na nivou EU, u Evropskoj agenciji za životnu sredinu kao i pratećim Topic centrima, konstantno preispituju važeći standardi i propisi.
U toku je, kako su naveli, sveobuhvatna analiza na evropskom nivou koja treba za rezultat da ima preispitivanje usvojenih propisa, potencijalno bliže usklađivanje sa preporukama SZO i, možda, uvođenje novih parametara za monitoring, kao obavezujućih.
Iz Agencije su kazali da im usklađenost sa propisima koji su na snazi u zemljama EU i kontinuitet u monitoringu i izvještavanju, omogućava da budu u sistemu uporedivosti i da izrađuju trendove koji su ključni u ocjeni učinkovitosti primjene određenih mjera i definisanju novih aktivnosti, „a sve u cilju rešavanja, a ne pukog opisivanja problema“.
„Ne mislimo da bi uvođenjem potpunog disbalansa u odnosu na zakonodavstvo EU riješilo probleme, već suprotno“, rekli su iz Agencije.
Oni su upozorili da bi nekompatibilnost u tumačenju rezultata i uporedivost sa stanjem kvaliteta vazduha u regionu i Evropi imali i značajne i dalekosežne posledice, o kojima, kako su naveli, predlagač inicijative očigledno nije vodio računa.
„Konkretno, u slučaju (nepotrebne i neopravdane) promjene zakonodavstva, kvalitet vazduha bi u Crnoj Gori bio predstavljen kao zagađen gotovo tokom cijele godine u svim zonama kvaliteta vazduha, što nije slučaj, što bi imalo direktne i nesagledive posledice, osim na turističku prezentaciju naše države i na uznemiravanje javnosti, posebno osjetljivih grupa građana, a sve to ne bi dovelo do konretnog rešavanja problema“, naglasili su iz Agencije.
Oni su istakli da su preporuke SZO u njihovom stalnom fokusu i da im je cilj da one budu dostignite, ali se, kako su kazali, to ne može ostvariti „mrtvim slovom na papiru“, već konkretnim projektima i aktivnostima.
„Ne sumnjamo da nam je zajednički cilj čist vazduh i očuvana životna sredina, ali predloženu inicijativu ne smatramo konstruktivnom i realnom. Mišljenja smo da otvara prostor za manipulacije podacima i konfuziju u ocjenjivanju kvaliteta vazduha i uporedivost sa evropskim državama i izvještajima koje izrađuje Evropska agencija za životnu sredinu“, precizirali su iz Agencije.
Na pitanje na kom je nivou informisanje građana Crne Gore o kvalitetu vazduha, naročito u opštinama koje imaju izražen problem aerozagađenja, i da li im se informacije plasiraju na dovoljno razumljiv način, iz Agencije su kazali da su ti podaci u realnom vremenu dostupni na sajtu www.epa.org.me za parametre čija se koncentracija mjeri automatskim metodama mjerenja.
Ostali rezultati su, kako su naveli, dostupni takođe na sajtu Agencije, u okviru mjesečnih izvještaja o kvalitetu vazduha koji se objavljuju nakon validacije svih podataka od akreditovane i ovlašćene institucije (CETI).
„Ovakav način upravljanja podacima i informisanja javnosti je u potpunosti isti kao i u svim zemljama EU i okruženja. U okviru godišnjih Informacija o stanju životne sredine i četvorogodišnjeg Izvještaja o stanju životne sredine u Crnoj Gori na bazi indikatora, vrši se dodatna provjera svih podataka, izrađuju se grafički prikazi i trendovi uz stručne komentare i objašnjenja“, kazali su iz Agencije.
Prema njihovim riječima, podaci koji su na sajtu dostupni u realnom vremenu su, osim u formi brojnih vrijednosti, prikazani i indikativnim bojama (zelena, žuta i crvena), što po principu semaforskog prikaza, a u skladu sa evropskim indeksom kvaliteta vazduha, treba da ukaže na prisustvo (ili ne) zagađujućih materija u vazduha u poređenju sa propisanim graničnim vrijednostima.
Osim toga, kako su naveli, ukoliko su prekoračene propisane vrijednosti za definisane parametre, a za šta postoji zakonska obaveza, Agencija izdaje posebna saopštenja na svom sajtu i obavještava mrežu odgovornih institucija i medije.
Iz Agencije su kazali da ih značajan broj građana gotovo svakodnevno kontaktira putem mail-a ili telefonskim pozivima sa pitanjima u vezi kvaliteta vazduha, i da su na svaki poziv i na svako pitanje odgovorili u najkraćem mogućem roku.
Dostupnost informacija, kako su naveli, zavisi i od objektivnog izvještavanja i zainteresovanosti medija, kao i od uključivanja lokalnih samouprava u taj proces.
Na pitanje da li je tačno da veliki broj opština nije pokriven državnom mrežom za praćenje kvaliteta vazduha, i ima li planova da se to stanje promijeni, iz Agencije su kazali da su broj mjernih mjesta i teritorijalna pokrivenost mjerenjima propisani Uredbom o uspostavljanju mreže mjernih mjesta za praćenje kvaliteta vazduha.
Oni su precizirali da je, u okviru Državne mreže za praćenje kvaliteta vazduha, instalirano devet stacionarnih automatskih stanica i EMEP stanica koja je u nadležnosti Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju.
„Sve tri zone kvaliteta vazduha pokrivene su sa podacima koji su propisani EU Direktivama i crnogorskim zakonodavstvom“, kazali su iz Agencije.
Kako su naveli, stanice se nalaze na teritoriji šest opšina i rezultati mjerenja sa tih stanica, jer su postavljene u skladu sa brojnim propisanim kriterijumima, treba da budu reprezentativni za širu oblast sa sličnim ili istim karakteristikama.
„Nijedna država EU i okruženja nema mjernu stanicu u svakom gradu, jer je to i ekonomski i sručno neopravdano, imajući u vidu velike troškove nabavke i održavanja mjerne opreme i potrebnu pokrivenost podacima“, naglasili su iz Agencije.
Zakon o zaštiti vazduha, kako su kazali, daje mogućnost lokalnim samoupravama da uspostave lokalni monitoring uz obavezu dostavljanja dobijenih podataka Agenciji.
„Agencija je izvršila proširivanje Državne mreže realizacijom IPA projekta Unapređenje upravljanja kvalitetom vazduha u Crnoj Gori, koji je završen krajem 2019. godine, i za sada nema planova za proširivanje mreže stanica“, dodali su iz Agencije.
Tekst je urađen u sklopu projekta koji je finansiran iz Fonda za pluralizam.
Pravo preuzimanja ovog sadrzaja imaju samo korisnici Agencije MINA.
Kompletna informacija dostupna je korisnicima na linku MINA SERVIS
Longer version of article is available on a link MINA ENGLISH SERVIS
