Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Nivo gotovinskih kredita se u posljednjih pet godina skoro udvostručio na 672 miliona EUR, zbog čega se morala donijeti odluka o ograničenju tako intenzivnog rasta, saopštio je direktor Sektora za kontrolu banaka u Centralnoj banci (CBCG), Dejan Vujačić.
Vujačić je, komentarišući odluku CBCG o ograničavanju gotovinskih kredita koje će banke odobravati građanima, kazao da regulisanje njihovog obezbjeđenja nije ništa novo, jer takvo iskustvo postoji u Evropi i zemljama okruženja.
“Crna Gora se pridružila tim zemljama, jer su primijećeni trendovi intenzivnog rasta gotovinskih neobezbijeđenih kredita”, rekao je Vujačić na konferenciji za novinare.
On je naveo da je CBCG, tokom analize koju je uradila dva puta, evidentirala da su u periodu od pet godina, odnosno od drugog kvartala 2014. godine do drugog ovogodišnjeg tromjesečja, ukupni krediti porasli 24 odsto.
“U istom tom periodu gotovinski krediti su se skoro udvostručili i porasli 95 odsto, tako da su na kraju juna iznosili 672 miliona EUR”, precizirao je Vujačić.
On smatra da je to relativno visok nivo, koji je morao ograničiti.
“Suština je da je, pored toga što je porastao volumen kredita, porasla i njihova ročnost. Duža ročnost podrazumijeva i veće nivoe odobravanja kredita. Tako je neko ko prima prosječnu platu od 511 EUR mogao da se zaduži otprilike 25 hiljada EUR na period od 12 godina što, imajući u vidu više činilaca, izaziva veći rizik po banke koje odobravaju takve kredite”, rekao je Vujačić.
Savjet CBCG usvojio je u ponedjeljak makroprudencione mjere kojima se definiše da banke od 1. januara prilikom odobravanja gotovinskih kredita građanima, čiji je rok otplate duži od osam godina, moraju zahtijevati njihovo potpuno obezbjeđenje kvalitetnim kolateralom.
Makroprudencijalne mjere uvode se na period od dvije godine.
Mjerama je predviđeno da banke koje imaju visoku izloženost po osnovu gotovinskih kredita odobrenih građanima sa preostalim rokom otplate dužim od šest godina, mogu odobravati takve kredite uz uslov da je on obezbijeđen kvalitetnim kolateralom.
Vujačić je objasnio da su predmet regulisanja, odnosno ograničenja gotoovinskih kredita, potrošački krediti izuzev stambenih.
“Od ukupnih kredita stanovništvu koji iznose 1,3 milijarde EUR, 51 odsto se odnosi na one koji su gotovinski neobezbijeđeni, 29 odsto na stambene, a 20 odsto na ostale kategorije, gdje su hipotekarni, lizing i kreditne kartice”, precizirao je Vujačić.
On je rekao da su po svojoj prirodi hipotekarni krediti već kao takvi obezbjeđeni, kreditne kartice su kratkoročne, dok je lizing obezbijeđen sa zalogom na predmetu lizinga.
“Suština je da se krediti preko osam godina, neobezbijeđeni, ne mogu odobravati, odnosno mogu samo uz kvalitetna sredstva obezbijeđenja, kao što su hipoteka, fiducija i zalog na pokretnim stvarima”, dodao je Vujačić.
On je saopštio da postoji potreba da se gotovinski krediti, koji su po prirodi nenamjenski, ograniče, ali da situacija nije alarmantna.
Vujačić je dodao i da je primijećana praksa kod pojedinih banaka da povećavaju iznos izloženosti po pojedinim klijentima, odnosno aneksiraju kredite po nekoliko puta, svakog puta povećavajući njihov iznos i izloženost.
“Ova mjera će dovesti do toga da se zna pravo stanje kreditnog portfolija, odnosno da li u kreditnom portfoliju tih banaka ima skrivenih gubitaka, odnosno nečega što može da predstavlja nekvalitetne kredite”, tvrdi Vujačić.
Prema njegovim riječima, CBCG je uradila analizu na 30. jun, koja je pokazala da pet banaka neće moći da odobrava te kredite, odnosno, da će za njih važiti nove mjere.
“Analizirali smo stanje i mislim da će pet banaka ući u ovo ograničenje preko šest godina”, dodao je Vujačić.
Na pitanje da li očekuje smanjenje kredtne aktivnosti, Vujačić je ocijenio da banke imaju ogroman potencijal za odobravanje kredita.
“Likvidna aktiva banaka iznosi 1,1 milijardu EUR. Banke imaju potencijal, ali sve će zavisiti od tražnje. Nije logično odobravati gotovinski neobezbijeđenje kredite preko deset godina, odnosno do roka od 12 godina”, zaključio je Vujačić.
