Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Aktuelni Vladin treći paket mjera je sveobuhvatan, jer ga pored sektorske, značajnim čini i vremenska obuhvatnost, a istovremeno predstavlja program razvoja u uslovima nove realnosti”, saopštio je predsjednik Privredne komore (PKCG) Vlastimir Golubović.
“Ovim paketom redefinisane su pretpostavke drugoročnog razvoja, sa posebnim fokusom na IT sektor, turizam, poljoprivredu i industriju, uključujući energetiku, a sve u cilju diversifikacije domaće proizvodnje”, rekao je Golubović u intervjuu za Dnevne novine.
On je kazao da u trećem paketu socio ekonomskih mjera podrške privredi i građanima za ublažavanje ekonomskih posljedica pandemije koronavirusa, kao što su očekivali i predlagali, fokus je na stvaranju adekvatnog ambijenta za oporavak privrede, uspostavljanje ekonomskih aktivnosti na nivo prije krize i dalji razvoj.
Treći paket koji, kako je naveo Golubović, ima za cilj dugoročni održivi razvoj zasnovan na valorizaciji domaćih resursa, iznosi oko 1,22 milijarde EUR, a sastoji se od kratkoročnih i dugoročnih mjera.
Prema njegovim riječima, treći paket je sveobuhvatan, jer ga pored sektorske, značajnim čini i vremenska obuhvatnost, a istovremeno predstavlja program razvoja u uslovima “nove realnosti”.
“Ovim paketom redefinisane su pretpostavke drugoročnog razvoja, sa posebnim fokusom na IT sektor, turizam, poljoprivredu i industriju, uključujući energetiku, a sve u cilju diversifikacije domaće proizvodnje”, objasnio je Golubović.
Prema njegovim riječima, trećim paketom predviđeno je subvencionisanje zarada u turizmu i ugostiteljstvu, te javnom prevozu putnika u drumskom saobraćaju, zatim subvencionisanje kamatnih stopa za kreditne linije kod Investiciono razvojnog fonad (IRF) i komercijalnih banaka za vrijeme grejs perioda za reprogramiranje postojećih kredita u sektorima turizma i poljoprivrede, subvencionisanje kamatnih stopa za novoodobrene kredite za likvidnost i obrtna sredstva, te subvencionisanje kamata na nove kredite za prioritetne razvojne projekte.
Vlada je, kako je kazao Golubovć, u okviru trećeg paketa prepoznala i benefite daljeg razvoja IT sektora koji je neophodan preduslov procesu digitalne transformacije privrede.
“Usvojena su dva nova zakona. Zakona o inovacionoj djelatnosti i Zakona o podsticajnim mjerama za razvoj istraživanja i inovacija, kojima su predviđene olakšice i podsticaji za razvoj inovativne privrede i start up kompanija”, rekao je Golubović.
Na pitanje da li je treći paket definisao i razvojne investicije, Golubović je kazao da posebno značajnim smatra činjenicu da je treći paket mjera definisao potencijalne investicije po oblastima za dugoročni ekonomski razvoj Crne Gore, što će doprinijeti rastu postojećih i osnivanju novih biznisa, diversifikaciji privrede i povećanju domaće proizvodnje.
Golubović je naveo da je trećim paketom predviđeno 215 miliona EUR za pomoć turizmu, od čega se na kratkoročne mjere, do 2022. godine odnosi 83 miliona EUR.
“Kratkoročne mjere u ovoj godini iznose 51 milion EUR i odnose se na povoljne uslove finansiranja, uz subvencionisanje kamata do maksimum tri odsto kamatne stope i subvencije za očuvanje radnih mjesta”, precizirao je Golubović.
Prema njegovim riječima predviđene su i subvencije za turoperatore, 1,5 miliona EUR, i registrovane izdavaoce privatnog smještaja, tri miliona EUR, kroz programe i kriterijume koji će usvojiti Vlada, kao i smanjenje naknade za korišćenje Morskog dobra, pet miliona EUR.
Dugoročne mjere, kako je objasnio Golubović, obuhvataju kredite za završetak započetih i izgradnju novih hotela, rekonstrukciju, adaptaciju, opremanje, kupovinu postojećih hotela, za unapređenje turističke infrastrukture, vanpansionsku potrošnju i podršku ugostiteljstvu.
On je dodao da je navedenim mjerama predviđeno subvencionisanje zarade za takozvane “stalne sezonske radnike” u periodu od šest mjeseci kada isti ne rade, a kada će primati 60 odsto zarade i to 50 odsto od države, a deset odsto od poslodavca.
“Vjerujemo da će značajan doprinos oporavku i daljem razvoju privrede dati subvencionisanje kamatnih stopa za kreditne linije kod IRF-a i komercijalnih banaka za vrijeme grejs perioda za reprogramiranje postojećih i nove kreditne plasmane, te sniženje stope poreza na dodatu vrijednost (PDV) na sedam odsto kod pripremanja i usluživanja hrane, pića i napitaka u objektima za pružanje ugostiteljskih usluga, te primjena snižene stope na usluge smještaja u turističkim apartmanima, što do sada nije bio slučaj”, rekao je Golubović.
On je istakao da će dalje subvencionisanje zarada za jul, avgust i septembar od 70 odsto minimalne bruto zarade u sektoru turizma i 50 odsto u sektoru ugostiteljstva, doprinijeti očuvanju radnih mjesta i opstanku kompanija.
Na pitanje da li se u turizmu mogli postići bolji rezultati Golubović je rekao da je u periodu velike neizvjesnosti i izazovne epidemiološke situacije teško prognozirati da li je moglo bolje i drugačije, posebno u sektoru turizma koji je najosjetljiviji na novonastalu situaciju.
“Ono što sa sigurnošću možemo reći jeste da je najveći broj turističkih poslenika prilagodio cijene, da se intenzivno radilo na promociji i dodatnim popustima za duži boravak. Adekvatna ponuda i promocija je ono što će najviše uticati na povratak turista”, smatra Golubović.
Na pitanje da li Crna Gora na velika vrata promoviše digitalnu ekonomiju, i da li je privreda spremna na tu vrstu transformacije Golubović je kazao da je digitalna transformacija poslovanja neizbježna za konkurentnost na tržištu.
“Unapređenje poslovnog ambijenta, u smislu digitalne transformacije privrede, jedan je od strateških pravaca djelovanja PKCG, i u skladu s tim realizujemo brojne aktivnosti koje se odnose na edukacije i promociju takvog načina poslovanja”, rekao je Golubović.
On je dodao da prema podacima Monstata 98,6 odsto preduzeća koristi računare u svom poslovanju, a od toga 99,3 odsto ima pristup internetu, što su odlične pretpostavke za razvoj digitalne ekonomije.
Golubović je naveo da resorno ministarstvo kontinuirano radi na unapređenju zakonodavnog okvira, dok je privredna zajednica preko predstavnika, aktivno uključena u taj proces.
“Trenutno se radi na izmjenama i dopunama Zakona o elektronskom dokumentu i Zakona o elektronskoj identifikaciji i elektronskom potpisu, čijom izmjenom će se održati kontinuitet usklađenosti crnogorskog eZakonodavstva sa eZakonodavstvom Evropske unije (EU), i stvoriti zakonske pretpostavke za digitalno poslovanje”, naveo je Golubović.
I pored svih aktivnosti koje su realizovane u ime digitalne transformacije, kako smatra, čini se da je situacija sa pandemijom Covid-19, imala najviše uticaja na podizanje svijesti o mogućnostima koje informaciono komunikacione tehnologije nude, stvarajući novu digitalnu ekonomiju.
Golubović je dodao da je, kada je riječ o sektoru poljoprivrede, činjenica da agrarni budžet iz godine u godinu raste.
Takođe, uveden je niz podsticajnih mjera, što uz sve uspješnije korišćenje raspoloživih međunarodnih fondova stvara povoljan ambijent za investiranje u poljoprivredu i prehrambenu industriju.
“U narednom periodu, iz nacionalnog budžeta i međunarodnih programa, za ulaganja u ovaj sektor obezbijeđeno je oko 250 miliona EUR, od čega preko 150 miliona EUR bespovratne podrške”, precizirao je Golubović.
Energetski sektor, kako smatra, ima potencijal za značajan rast u periodu pred nama.
Golubović je kazao da je ulaganja u najavljene projekte, u proizvodne kapacitete i prenosnu infrastrukturu, od izuzetnog značaja za Crnu Goru jer će, pored povećanja proizvodnje, uticati i na stabilnost cjelokupnog elektroenergetskog sistema.
“Dodatni podsticaj za realizaciju novih projekata, odnosno valorizaciju hidro, vjetro i solarnih potencijala predstavlja stavljanje u komercijalnu upotrebu elektroenergetskog kabla između Crne Gore i Italije”, rekao je Golubović.
On smatra da su širenje virusa i loša epidemiološka situacija, drastičan pad agregatne strane i domaće tražnje, doveli do pada cjelokupne ekonomske aktivnosti, posebno u sektorima turizma i saobraćaja.
Crnu Goru je, prema riječima Golubovića, u prvih šest mjeseci ove godine kolektivni smještaj posjetilo 108,3 hiljada turista što je 78,5 odsto manje u odnosu na uporedni period prethodne godine, koji su ostvarili 255,1 hiljadu noćenja, što predstavlja smanjenje od 83,3 odsto.
“Broj dolazaka stranih turista manji je za 81,6 odsto, a ostvarenih noćenja za 87,7 odsto u odnosu na uporedni period prethodne godine. Kod domaćih turista, broj dolazaka, kao i broj ostvararenih noćenja, manji su za 53,2 odsto”, precizirao je Golubović.
On smatra da otvaranje granica i najave gostiju sa tržišta regiona, Rusije, Ukrajne, Bjelorusije i drugih ohrabruju i daju za pravo da se očekuj rast broja turista tokom narednih mjeseci ove godine.
Evidentan je uticaj posljedica pandemije na tržište rada.
Golubović je naveo da je, prema podacima Zavoda za zapošljavanje (ZZZCG), registrovana stopa nezaposlenosti na kraju juna iznosila je 18,1 odsto i veća je za tri odsto u odnosu na isti period prethodne godine, 15,1 odsto.
Na evidenciji Zavoda je ukupno 41,9 hiljada nezaposlenih osoba, što je u odnosu na isti period prethodne godine, kada je bilo 34,9 hiljada više za 19,8 odsto.
“Investicije kao jedna od ključnih odrednica rasta crnogorske ekonomije u proteklim godinama, bilježe rast, što je potvrda uspješnog rada Vlade na kreiranju povoljnog poslovnog ambijenta i privlačenju investitora”, rekao je Golubović.
On je naveo da je ukupan priliv stranih direktnih investicija (SDI) u prvih pet mjeseci ove iznosio je 332,5 miliona EUR što je za 27,9 odsto više u odnosu na isti period prošle godine.
Što se tiče plata u javnom sektoru, prema riječima Golubovića, ohrabruje činjenica da je fiskalna konsolidacija prethodnih godina uticala na stabilizovanje javnih finansija, te smanjenje budžetskog deficita sa 5,8 odsto u 2017. godini na 2,9 odsto
Bruto domaćeg proizvoda (BDP) u prošloj godini.
“Takođe, imajući u vidu da je privatna potrošnja bila jedna od glavnih determinanti ekonomskog rasta u prethodnim godinama, te da je predsjednik Vlade istakao da smanjenja zarada u javnom sektoru neće biti, nema razloga da vjerujemo u drugačiji scenario”, zaključio je Golubović.
