Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Sa pandemijom koronavirusa dodatno je eskalirao dugogodišnji problem međusobnih dugovanja privrede koja su od kraja marta sa 635,28 miliona EUR porasla na 725,63 miliona EUR na kraju septembra.
Taj dug se odnosi na privredni sektor čiji su računi blokirani, ali ne i na ukupna međusobna dugovanja privrede, tako da su ona veća u odnosu na cifru po kojoj je izvršeno blokranje računa.
U razgovoru za Vijesti u Centralnoj banci (CBCG), Privrednoj komori (PKCG) i Uniji poslodavaca (UPCG) su kazali da je pandemija koronavirusa uticala na ekonomske aktivnosti, dovela do otežanog poslovanja i potpunog prestanka rada pojedinih djelatnosti, te da je u tim okolnostima očekivan pad likvidnosti privrede, a samim tim i porast međusobnih dugovanja.
“S obzirom na to da je crnogorska ekonomija snažno pogođena pandemijom koja je dodatno produbila već postojeće ranjivosti, može se očekivati i da će narednoj godinu obilježiti brojni izazovi i mjere za njihovo rješavanje”,kazali su u CBCG.
Iz CBCG su objasnili da se 725 miliona EUR odnosi na ukupan dug po osnovu koga je izvršeno blokiranje računa izvršnih dužnika, od čega se na firme odnosi 676,4 miliona EUR ili 93,21 odsto ukupnog duga.
“Dug privrednog sektora ostvario je rast od 66,7 miliona EUR ili 10,94 odsto na kraju septembra u odnosu na mart ove godine. Međutim, ako se analizom duga obuhvate samo privredni subjekti kod kojih broj dana u blokadi obuhvata izvještajni period april-septembar pod uticajem pandemije koronavirusa, onda je rast duga iznosio oko 31,1 milion EUR, što čini 4,6 odsto od ukupnog iznosa duga privrednih subjekata u blokadi, odnosno 46,6 odsto od ostvarenog rasta duga u posmatranom periodu”, objasnili su u vrhovnoj monetarnoj instituciji.
Imajući u vidu činjenicu da je ovu godinu obilježio snažan uticaj pandemije Covid-19 na crnogorsku ekonomiju, na čije suzbijanje su Vlada i CBCG promptno reagovale u više navrata sveobuhvatnim setom zdravstvenih, socijalnih i ekonomskih mjera, sa ciljem očuvanja zdravlja i socio-ekonomskog statusa stanovništva i privrede, jedino u slučaju sprovođenja kompleksne analize mogao bi se, smatraju u CBCG, kvantifikovati uticaj pandemije na ekonomiju Crne Gore, a time i na dugovanja privrede.
Rast duga je posljedica neizmirenih obaveza iz nastalih dužničko-povjerilačkih odnosa po različitim osnovama i, kao takav, u velikoj mjeri je podstaknut uticajem vanrednih zdravstveno-ekonomskih okolnosti koje su dovele, kako su pojasnili u CBCG, ne samo do otežavanja, već i do potpunog prestanka aktivnosti pojedinih privrednih subjekata, posebno iz oblasti uslužnih djelatnosti.
Iz PKCG su rekli da je pandemija koronavirusa, pored zdravstvene, uzrokovala i ekonomsku krizu, čiji se negativni efekti još ne mogu sveobuhvatno sagledati.
“Širenje virusa i loša epidemiološka situacija, pad agregatne inostrane i domaće tražnje, doveli su do pada cjelokupne ekonomske aktivnosti, što se reflektuje na sve aspekte poslovanja. U ovakvim okolnostima očekivan je pad likvidnosti privrede, a samim tim i porast međusobnih dugovanja”, naveli su u PKCG, dodajući da se podaci koje objavljuje CBCG odnose na dugovanja subjekata koji su u blokadi, ali ne i na ukupna međusobna dugovanja privrede.
Iz PKCG su rekli da brojna istraživanja sprovedena u prethodnom periodu ukazuju na postojanje problema likvidnosti.
Iz te organizacije ističu da je u cilju unapređenja uslova poslovanja i rješavanja problema naplate potraživanja, 2014. godine usvojen Zakon o rokovima izmirenja novčanih obaveza. Ovim aktom je propisano da je rok za izmirenje novčanih obaveza između privrednih subjekata 30 dana od nastanka dužničko-povjerilačkog odnosa, te da je ugovorom moguće definisati i drugačiji rok, ali ne duži od 60 dana.
Isti rokovi propisani su i u slučaju izmirenja novčanih obaveza između javnog sektora i privrednih subjekata.
“Zakonski okvir za rješavanje ovog problema postoji, ali moramo imati u vidu činjenicu da je naplata potraživanja dodatno usložnjena novonastalom situacijom koja utiče na sve aspekte poslovanja, a posebno likvidnost. Zato smatramo važnim nastavak mjera podrške privredi koje će doprinijeti prevazilaženju problema likvidnosti kao što su subvencionisanje zarada i obezbjeđivanje kredita za obrtna sredstva pod povoljnim uslovima”, kazali su u PKCG.
U PKCG smatraju da bi ponovno pokretanje inicijative za uvođenje multilateralne kompenzacije doprinijelo djelimičnom rješavanju problema nelikvidnosti, a u februaru su organizovali okrugli sto na kojem je bilo riječi o načinu funkcionisanja ovog modela u Sloveniji, kao i da su tada prezentovali softversko rješenje za kompenzaciju potraživanja, koje pomaže u „prebijanju“ potraživanja, što je od koristi za privredu i za državni budžet.
Multilateralne kompenzacije kao model za rješenje problema vide i u UPCG. U toj organizaciji podsjećaju da su ranijih godina apelovali da je neophodno da se pronađu načini za njihovu primjenu, kako bi se poravnala međusobna dugovanja i potraživanja i povećala likvidnost realnog sektora.
“Ona bi najviše pogodovala malim preduzećima koja imaju otežani pristup kreditima, a kojima veća kašnjenja u naplati najčešće znače kraj poslovanja. Što je mnogo povoljnija solucija za preduzeća od automatskog uvođenja stečaja, koji bi trebalo da bude krajnje rješenje”, rekli su u UPCG.
Iz Unije poslodavaca su kazali da težak ekonomski trenutak u kojem se Crna Gora trenutno nalazi posebno pogađa sektor privrede i negativno utiče na njenu poljuljanu održivost.
“Crnogorska ekonomija, koju čine više od 99,6 odsto preduzetnika, mikro i malih preduzeća, izuzetna uvozna zavisnost, kao i nedovoljna konkurentnost, biva izrazito osjetljiva na spoljne faktore, kao što je slučaj sa pandemijom koronavirusa. Ako vlada velika nelikvidnost u privredi, kao posljedica javljaju se sve veća međusobna dugovanja preduzeća. Ovaj problem bio je prisutan i prije korona krize, koja je sada dodatno doprinijela njegovom rastu”, kazali su iz UPCG.
Iz UPCG su zabrinuti zbog posljednjih podataka CBCG o blokiranim računima koji su pokazali da raste broj dužnika, kao i da je velika koncentracija duga.
Zabrinjava ih i podatak Poreske uprave da je od 1. marta do 8. oktobra obrisano čak 760 preduzeća.
