Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Mjerila za zatvaranje Poglavlja 17 – Ekonomska i monetarna unija dosta su ambiciozna, ali samo treba postupno raditi na njihovom ispunjavanju i neće biti negativnih iznenađenja, niti potrebe za scenarijem B, ocijenila je profesorica Gordana Đurović.
Ona je, odgovarajući na pitanje koliko će činjenica što Crna Gora koristi euro od 2002. godine kao zvanično sredstvo plaćanja predstavljati izazov u daljim pregovorima i postoji li rezervni plan, kazala da svaka zemlja uvijek mora praviti rezervni plan za svoje razvojne i integracione opcije.
“Međutim, važan dio pregovora u ovoj oblasti završen je u okviru pregovora oko prvog institucionalnog aranžmana – Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju 2007. godine, a zatim i kod ostvarivanja statusa zemlje kandidata 2010”, rekla je Đurović u intervjuu agenciji Mina-business.
Đurović, koja je i predsjednica Crnogorske pan-evropske unije, kazala je da to drugim riječima znači da je država sačuvala pravo da i dalje koristi euro, iako to nije u skladu sa pravilima Ekonomske i monetarne unije (EMU), to jeste dobila je izuzeće, što je veoma važno i predstavlja razumijevanje EU prema Crnoj Gori u toj važnoj oblasti.
“Poslije toga, ovaj proces je mogao ući u mirniju fazu pripreme i otvaranja pristupnih pregovora, što je i ostvareno u junu. Mjerila za zatvaranje dosta su ambiciozna, ali samo treba postupno raditi na njihovom ispunjavanju i neće biti negativnih iznenađenja, niti potrebe za scenarijem B”, navela je Đurović.
Ona je podsjetila da je već u pregovaračkoj poziciji Evropske unije (EU9, koja je predstavljena na otvaranju pregovora 29. juna 2012. godine, istaknuta sva složenost tog poglavlja, imajući u vidu da je euro zvanično sredstvo plaćanja u Crnoj Gori, što nije u skladu sa pravilima pristupanja EMU.
“Crna Gora je istakla, na otvaranju pregovora, da će težiti da ispuni kriterijume za približavanje eurozoni, kao i da je saglasna da će se pitanje njenog korišćenja eura riješiti tokom pristupnih pregovora. Time je ovo poglavlje svrstano u poglavlja koja treba da se otvore među poslednjim, što i jeste bio slučaj”, rekla je Đurović.
Takođe, za to poglavlje bila su definisana i dva mjerila za otvaranje koje je Crna Gora morala da ispuni.
“Prvo mjerilo vezuje se za zabranu privilegovanog pristupa javnog sektora finansijskim institucijama, u skladu sa članom 124 Ugovora o funkcionisanju EU, što je ispunjeno izmjenom Odluke o obaveznoj rezervi banaka, u maju 2016. godine, a drugo mjerilo bilo je vezano za pripremu Akcionog plana koji će postaviti jasne ciljeve i vremenski okvir za potpuno usklađivanje nacionalnog zakonodavstva sa pravnom tekovinom EU u oblasti ekonomske i monetarne unije, što je ispunjeno u martu”, precizirala je Đurović.
Kada je Komisija prihvatila sve izvještaje u procesu pripreme za otvaranje tog poglavlja, ono je u junu i otvoreno.
“Glavni izazovi za zatvaranje ovog poglavlja je ispunjavanje preuzetih obaveza, u skladu sa EU standardima i propisima. To je sadržano u jasno definisanim mjerilima za zatvaranje ovog poglavlja”, navela je Đurović.
Ona je kazala da je jedno od zatvarajućih mjerila za Poglavlje 17 da je Crna Gora uskladila svoj pravni okvir sa EMU pravnom tekovinom, što osigurava punu nezavisnost centralne banke, zabranu monetarnog finansiranja javnog sektora, zabranu privilegovanog pristupa od javnih vlasti finansijskim institucijama i potpunu integraciju centralne banke u Evropski sistem centralnih banaka.
“Drugo mjerilo se odnosi na izmjenu i dopunu člana Ustava koji definiše poziciju Centralne banke na način da se iz teksta te ustavne norme izostavi dosadašnje određivanje funkcija i zadataka Centralne banke, a da se unese novo određenje kojom će se utvrditi da se status, ciljevi, funkcije i zadaci, poslovanje i organizacija CBCG uređuju zakonom”, navela je Đurović.
Time bi se, kako je dodala, osiguralo da se primarni cilj stabilnosti cijena definiše u skladu sa članom 127 i 282 ugovora o funkcionisanju EU.
Mjerila se odnose i na usklađenost za pravnim okvirom EU u oblasti uslova za definisanje budžetskog okvira, u skladu sa Direktivom Savjeta EU, dok je četvrti uslov veoma generalno postavljen, ali veoma važan, a to je da Crna Gora ispunjava kriterijume funkcionisanja tržišne ekonomije.
“Konačno, peti uslov je da Crna Gora pristane na rješenja koja će EU ponuditi u vezi sa sprovođenjem EU okvira za upotrebu eura. Iako postoje naznake za ovo mjerilo, ono kao takvo, tek će biti precizirano, i to od narednog sastava Evropske komisije, konkretno Generalnog direktorata za ekonomiju, finansije i euro, koja će biti u kapacitetu tek poslije EU izbora krajem maja naredne godine, odnosno na jesen naredne godine”, kazala je Đurović.
Prema njenim riječima, ta procedura će uključivati i afirmaciju takozvanih kriterijuma iz Mastrihta, za pristupanje eurozoni, posebno interval veličine javnog duga i nivoa budžetskog deficita, sa kojima Crna Gora treba da pristupi EU, odnosno poslije dvije godine formalnog prilagođavanja kao država članica – da pristupi eurozoni formalno.
“Pitanje ispunjenosti uslova pristupanja ne obuhvata samo kriterijume iz Kopenhagena, već i kriterijume iz Mastrihta, koji se odnose na eurozonu, odnosno EMU. Najvažniji su fiskalni kriterijumi, nivo budžetskog deficita, ispod tri odsto bruto domaćeg prozivoda (BDP) i nivo javnog duga ispod 60 odsto BDP-a”, navela je Đurović.
Ona je ocijenila da, u kontekstu agende 2025, kao okvira mogućeg pristupanja EU, Crna Gora može prihvatiti obligaciju da do dana pristupanja bude usaglašena sa važećim kriterijumima, odnosno graničnim vrijednostima u toj oblasti.
Đurović je, odgovorajući na pitanje koji su benefiti koje će crnogorski građani imati nakon prilagođavanja evropskoj ekonomskoj politici, kazala da će Crna Gora moći efikasnije da vodi ukupnu ekonomsku politiku i znatno transparentnije, u okviru sistema novog ekonomskog upravljanja EU/Evropske komisije, jer će se smanjiti diskreciono pravo vlade u politici upravljanja fiskalnim indikatorima i planiranju i sprovođenju srednjoročnog budžeta države.
“Efikasnija i transparentnija ekonomska politika i upravljanje javnim finansijama, svakako da unaprijeđuju i ukupni ambijent za naše kompanije, doprinose predvidljivosti i sigurnosti poslovanja i podstiču legalne ekonomske aktivnosti, investitorske odluke i međunarodnu ekonomsku saradnju u cjelini”, smatra Đurović.
Istovremeno, sve to utiče i na sam nivo javnih prihoda, koji povećavaju mogućnost pružanja većeg opsega i bolje kvaliteta javnih usluga prema građanima.
“Ispunjavanje zahtjeva funkcionalne tržišne ekonomije, podstiče privredni rast i zapošljavanje, što je ključni ekonomski benefit integracija”, dodala je Đurović.
Ona je kazala da se zatvaranje Poglavlja 17 može očekivati kada se ispune zatvarajuća mjerila za to poglavlje.
“Ovdje, kao ni u drugim oblastima, nema prečica prema EU. I bolje je da ih ne bude. Jer ‘ući što spremniji u EU’, jedna je od najvažnijih naučenih lekcija prethodnih talasa proširenja”, zaključila je Đurović.
Tekst je napisan uz finansijsku podršku Evropske unije kroz realizaciju projekta “Dealing with ethics and fake news” pod oznakom IPA2018/397-252. Sadržaj je isključiva odgovornost Agencije MINA i ne mora nužno odražavati stavove EU. Tekst se može preuzimati uz obavezno navođenje izvora.
