Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Odluka o tome da li će se Crnoj Gori dozvoliti da i dalje koristi euro kao svoju valutu biće politička i zavisiće od odnosa unutar EU, odnosno planova u vezi sa prostorom Zapadnog Balkana, smatra nezavisni poslanik Aleksandar Damjanović.
On je, govoreći o specifičnosti Crne Gore u Poglavlju 17 – Ekonomska i monetarna unija koja od 2002. godine koristi euro kao zvanično sredstvo plaćanja, kazao da je odluka o jednostranom uvođenju eura bila politička.
“Odluka je tada bila u funkciji monetarnog osamostaljenja u zajedničkoj državi sa Srbijom i bila je politički podržana od članica EU, prije svega Njemačke”, rekao je Damjanović u intervjuu agenciji Mina-business.
On smatra da će odluka o tome da li će se Crnoj Gori dozvoliti da i dalje koristi euro kao svoju valutu takođe biti politička, neće puno zavisiti od onoga što se uradi u smislu kriterijuma konvergenciji, već od geopolitičkog okvira, odnosa unutar EU, odnosno od planova vezanih za prostor Zapadnog Balkana.
“Zato bih se više bavio razradom rezervnog plana za slučaj da budemo prinuđeni da uvedemo sopstvenu valutu”, naveo je Damjanović.
On je kazao da je imao prilike da ostvari uvid u takozvani ‘kontindžensi plan’ koji je internog karaktera i postoji unutar Centralne banke.
“Taj plan i definiše procedure za eventualno uvođenje sopstvene valute u slučaju da nam se onemogući dalje korišćenje eura. Uz ograničenje da javno govorim o njegovoj sadržini, mišljenja sam da postoji dosta prostora za njegovo unaprijeđenje, odnosno ažuriranje, obzirom na protok vremena i na novonastale okolnosti vezane za procese u monetarnoj sferi na nivou EU, ali i za postojeće ekonomsko-monetarne parametre u crnogorskoj privredi”, precizirao je Damjanović.
Prema njegovim riječima, činjenica da je to pregovaračko poglavlje među posljednjima koje je otvoreno, u junu, nakon dugotrajnog definisanja pregovaračke pozicije i ispunjavanja brojnih zahtjeva i mjerila, govori sama za sebe o krupnim izazovima koje će pregovori o ekonomskoj i moneternoj uniji postaviti pred Crnu Goru.
“Svakako, specifičnost postoji i u tome što Crna Gora više od 15 godina koristi zajedničku evropsku valutu euro, pa pošto se radi o eurizovanoj ekonomiji, gdje su monetarne funkcije već ograničene, a zahtjevi strogi, izazovi su tim prije složeniji, i pregovori se moraju voditi sa maksimalnim oprezom i ozbiljnošću.
Damjanović je, odgovarajući na pitanje kada se, prema njegovim procjenama, može očekivati zatvaranje Poglavlja 17, kazao da neće biti njegovog brzog zatvaranja.
“Imajući u vidu da je poglavlje otvoreno među posljednjima, protok vremena od početka pregovora sa EU, činjenicu da su u ovom trenutku svega tri poglavlja privremeno zatvorena, složenost samog poglavlja sa jasno definisanim kriterijumima, kao i ne dobru ekonomsko-finansijsku situaciju u kojoj se nalazi Crna Gora, sa problematičnim trendovima u oblasti javnih finansija, neće biti brzog zatvaranja ovog poglavlja”, smatra Damjanović.
To, kako je kazao, nije činjenica koja treba da plaši, već da natjera da se u ostavljenom prostoru za pregovore učini što je moguće više u ispunjavanju zahtijevnih uslova ekonomske i monetarne unije.
On je, odgovarajući na pitanje da li država može da odgovori na rigorozne zahtjeve EU kad su u pitanju monetarni standardi, kazao da se ne postavlja pitanje može li, već kada i kako, ako je strateški cilj i dalje isti, a to je punopravno članstvo Crne Gore u EU.
“Svakako da je izvršna vlast morala da vodi računa o dinamici pristupanja, prilikom definisanja novog Programa pristupanja Crne Gore EU za period od ove do 2020. godine, bez obzira na sada nedvosmislenu činjenicu da punopravnog članstva u EU ne može biti prije 2025. godine”, rekao je Damjanović.
To, kako je dodao, ne smije usporiti ili marginalizovati procese reformi domaćih institucija, odnosno zakonodavstva, u funkciji spremnosti da se odgovori na standarde EU, uključujući i monetarne.
“Šta više, i ti EU standardi u monetarnoj sferi nijesu jednom dati, već se mijenjaju u skladu sa politikom EU, o čemu takođe treba da vodimo računa”, naveo je Damjanović.
On je, govoreći o ispunjenju Mastrihtskih kriterijuma, kazao da ne postoji drugi način za njihovo ispunjenje osim snažnog privrednog razvoja, odnosno rasta bruto domaćeg proizvoda (BDP), koji će dovesti do pada učešća javnog duga u BDP-u ispod 60 odsto, odnosno budžetskog deficita ispod tri odsto.
“Imajući u vidu nedovoljne stope rasta tokom protekle decenije, kao i kontinuirani rast javnog duga i hronični, negativni bilans između javnih prihoda i javnih rashoda, jasno je da se mora promišljati o promjeni dosadašnjeg ekonomskog modela, što zahtijeva i ozbiljne političke promjene koje su u temelju ovakve crnogorske ekonomije”, smatra Damjanović.
On je naveo da to uključuje i odgovornu politiku javnih finansija koje nema, ali i stručno upravljanje odgovornih institucija malobrojnim monetarnim mehanizmima, koje takođe nema.
Tekst je napisan uz finansijsku podršku Evropske unije kroz realizaciju projekta “Dealing with ethics and fake news” pod oznakom IPA2018/397-252. Sadržaj je isključiva odgovornost Agencije MINA i ne mora nužno odražavati stavove EU. Tekst se može preuzimati uz obavezno navođenje izvora.
