Njujork, (MINA-BUSINESS) – Razorni socio-ekonomski uticaj pandemije koronavirusa osjećaće se narednih godina ukoliko pametna ulaganja u ekonomsku, društvenu i klimatsku otpornost ne osiguraju snažan i održiv oporavak globalne privrede, upozorili su iz Ujedinjenih nacija (UN).
„Svjetska ekonomija je prošle godine doživjela pad od 4,3 odsto, što je preko dva i po puta više nego za vrijeme globalne finansijske krize 2009. Umjereni oporavak od 4,7 odsto, koji se očekuje tokom ove godine, tek je mali korak ka nadoknađivanju gubitaka iz prethodne“, navodi se u novom izvještaju pod nazivom Svjetska ekonomska situacija i projekcije.
Izvještaj ukazuje na to da će održivi oporavak od pandemije zavisiti ne samo od brzine sprovođenja vakcinacije i obima stimulativnih mjera, već i od kvaliteta i efektivnosti tih mjera za razvoj otpornosti na šokove u budućnosti.
Generalni sekretar UN, Antonio Guterres, kazao je da se svijet suočava s najtežom zdravstvenom i ekonomskom krizom u posljednjih 90 godina.
„Dok žalimo za sve većim brojem preminulih, na umu moramo da imamo da će izbori koje sada donosimo odrediti našu zajedničku budućnost. Ulažimo u inkluzivnu i održivu budućnost koja će se voditi pametnim politikama, djelotvornim investicijama, kao i snažnim i efikasnim multilateralnim sistemom koji ljude stavlja u središte svih socio-ekonomskih inicijativa“, rekao je Guterres.
Razvijene ekonomije, za koje se predviđa rast od četiri odsto tokom ove godine, ujedno su i one koje su doživjele najznačajniji pad prethodne, od 5,6 odsto, usljed zatvaranja ekonomije i kasnijih talasa pandemije, što povećava rizik od preuranjenih mjera štednje koje bi podrivale globalne napore koji se ulažu u oporavak.
Zemlje u razvoju zabilježile su nešto manji ekonomski pad od 2,5 odsto. Prema procjenama predstavljenim u izvještaju, tokom ove godine njih očekuje skok od 5,6 odsto.
Odjeljenje UN za ekonomska i socijalna pitanja (UN DESA) navodi da se tokom prošle godine 131 milion ljudi, od kojih su mnogi žene, djeca i pripadnici marginalizovanih zajednica, našao ispod linije siromaštva.
„Pandemija ima nesrazmjerno negativan uticaj na žene i djevojčice, izlažući ih povećanom riziku od ekonomskih nedaća, siromaštva, nasilja i nepismenosti. Žene čine više od 50 odsto radne snage u visokorizičnim radnim uslovima i uslužnim sektorima, kao što su maloprodaja, ugostiteljstvo i turizam – ekonomskim oblastima koja su najteže pogođena mjerama zaključavanja“, navodi se u izvještaju.
Mnoge od njih imaju ograničen pristup uslugama socijalne zaštite, dok su neke u potpunosti lišene takvog pristupa.
Obimne i blagovremene podsticajne mjere, u iznosu od 12,7 biliona USD, spriječile su potpuni kolaps svjetske ekonomije i doprinijele tome da se izbjegne velika depresija.
„Ipak, značajna razlika u veličini paketa podsticajnih mjera koji su pripremile razvijene i zemlje u razvoju učiniće da njihove putanje oporavka budu različite“, navodi se u izvještaju.
Vrijednost podsticajnih mjera po stanovniku u razvijenim zemaljama skoro je 580 puta veća nego u najmanje razvijenim, iako je prosječni dohodak po građaninu u razvijenim državama 30 puta veći od onoga u najmanje razvijenim.
„Ta drastična razlika dodatno naglašava potrebu za većom međunarodnom solidarnošću i podrškom, uključujući i potrebu za oslobađanjem od dugovanja kada je riječ o grupi najugroženijih zemalja. Štaviše, finansiranje podsticajnih paketa podrazumijevalo je najveće zaduživanje u mirnodopskim uslovima, čime je javni dug na globalnom nivou povećan 15 odsto“, navodi se u izvještaju.
Takav ogromni rast duga značajno će opteretiti buduće generacije ukoliko se značajan dio sredstava ne usmjeri u produktivna i održiva ulaganja i podsticanje ekonomskog rasta.
Prema navodima iz izvještaja, globalna trgovina opala je 7,6 odsto u prošloj godini, usljed masovnih poremećaja u globalnim lancima snabdijevanja i turističkim tokovima.
Postojeće dugotrajne trgovinske tenzije između vodećih ekonomija i zastoji u multilateralnim trgovinskim pregovorima već su sputavali globalnu trgovinu i u periodu prije pandemije.
„Trenutna kriza dodatno naglašava važnost revitalizacije multilateralnog trgovinskog sistema zasnovanog na jasnim pravilima kako bi svjetska ekonomija izašla na put snažnog i otpornog oporavka,“ saopštio je je zamjenik generalnog sekretara Odjeljenja UN za ekonomska i socijalna pitanja, Liu Ženmin.
On smatra da se globalna trgovina mora učiniti otpornom na šokove kako bi se osiguralo da trgovina ostane pokretač rasta za zemlje u razvoju.
