Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Montenegroberza je u potpunosti marginalizovana i nema podršku domaćih kreatora ekonomske politike u pogledu razvoja, a njeno poslovanje dodatno otežava pandemija koronavirisa koja je smanjila promete i dovela do povlačenja stranih investitora, saopštila je njena izvršna direktorica Milena Vučinić.
Vučinić smatra da država treba dati doprinos emitovanjem obveznica i razvojem korporativne kulture u preduzećima čiji je vlasnik.
Ona je Pobjedi kazala da je berza odraz stanja u privredi i crnogorskoj ekonomiji i da bez razvijenog tržišta teško možemo očekivati veće stope rasta bruto domaćeg proizvoda (BDP) koje se najavljuju.
“S obzirom na opštu situaciju u kojoj se nalazi Crna Gora, ne bi bilo realno očekivati življu berzansku aktivnost”, ocijenila je Vučinić.
Za devet mjeseci ove godine promet na Montenegroberzi iznosio je 34,1 milion EUR, što je 60 odsto više nego prošle kada je bio 21,3 miliona.
Oba indeksa zabilježila su rast – MNSE 10 je ojačao 11,57 odsto, a MONEX 9,54 odsto. Najveću pažnju kupaca nastavile su da privlače akcije EPCG, Jugopetrola, Crnogorskog Telekoma, Elektroprenosnog sistema, Luke Bar i Budvanske rivijere.
Evidentni oporavak tržišta kapitala u odnosu na prošlu godinu ipak je daleko od rekordne 2019. godine kada je Montenegroberza poslovala najbolje od osnivanja 1993.
Do takvog rezultata došlo se zahvaljujući odluci tadašnje Vlade da, prvi put od septembra 2010. godine, emituje državne obveznice na domaćem tržištu i tako prikupi 142,5 miliona EUR, koliko je nedostajalo budžetu.
“Promet od 318,1 milion EUR, koji smo ostvarili u 2019. godini, višestruko je nadmašio iznose iz svih prethodnih godina, prvenstveno zahvaljujući transakcijama koje su sklopljene sa akcijama banaka koje posluju u Crnoj Gori i prometu koji potiče od primarnog i sekundarnog trgovanja obveznicama države Crne Gore”, objasnila je Vučinić.
Prema njenim riječima, prošlogodišnje poslovanje bilo je sasvim solidno s obzirom na veoma tešku godinu u kojoj je globalna ekonomija pretrpjela nesagledive posljedice zbog pandemije, dok efekti usporavanja i zaustavljanja velikog broja privrednih djelatnosti postoje i u ovoj godini.
Vučinić je saopštila da je pandemija koronavirusa umnogome uticala na poslovanje i promet na berzi, jer su neizvjesnost i strah od budućih globalnih ekonomskih kretanja prouzrokovali povlačenje stranih investitora, a domaćih je sve manje.
“Većina stanovništva ima nizak životni standard, a stepen zaduženosti je visok. Svaka regionalna ekonomija treba snažno nacionalno tržište i u tom smislu je bitno osnažiti ulogu Montenegroberze, posebno kroz primarnu emisiju i sekundarno trgovanje obveznicama države Crne Gore”, poručila je Vučinić.
Da su prometi na Montenegroberzi mali, smatra i izvršni direktor brokerske kuće Vip broker Ivan Šćepanović.
On razloge za to vidi u nedovoljnom nivou tražnje i ponude, ali i u nezainteresovanosti investitora i većine privrednih subjekata da nedostajuća sredstva prikupljaju na berzi.
“Nažalost, utisak je da lica koja bi eventualno i mogla izaći na berzu sa svojim izdanjima, bilo u cilju prikupljanja novog kapitala, zaduživanja ili prodaje postojećih udjela, to i ne razmatraju, iako je u razvijenim tržišnim ekonomijama potpuno drugačije”, rekao je Šćepanović.
Da je, kako je naveo, situacija drugačija, uticaj berze na domaću ekonomiju bi bio snažniji, kao i korelacija između realne ekonomije i tržišnih kretanja na berzi.
“Tako se sada najveći broj transakcija na Montenegroberzi svodi na sekundarnu trgovinu akcijama koje su nastale još u periodu masovne vaučerske privatizacije, uz transakcije sa par instrumenata koji su emitovani posljednjih godina, koji kao pozitivni primjeri koliko-toliko doprinose obogaćenju tržišne ponude, ali su više izuzeci koji ne mijenjaju ukupnu sliku”, kazao je Šćepanović Pobjedi.
Aktuelna Vlada zadužila se 9. decembra prošle godine emitovanjem 750 miliona EUR državnih obveznica na međunarodnom tržištu, sa kamatom od 2,8 odsto. Oni tada nijesu saopštili jesu li razmatrali zaduženje na domaćem tržištu kapitala.
Prema podacima Centralne banke (CBCG), ukupni depoziti u crnogorskim bankama su na kraju avgusta ove godine iznosili četiri milijarde EUR, što je istorijski maksimum. To govori da postoje uslovi za emisiju domaćih obveznica.
Na pitanje može li Montenegroberza opstati bez pomoći države u vidu plasmana, Vučinić je odgovorila da u svijetu ne postoji uspješna privreda sa neuspjelom i nerazvijenom berzom.
Nije jasno, kako je dodala, zbog čega se dio obveznica ne plasira na domaće tržište, već se domaće banke, osiguravajuće kuće, preduzeća i pojedinci, kojima je mnogo jednostavnije i jeftinije da preko crnogorskih banaka i brokera Montenegroberze steknu obveznice svoje države, stavljaju u poziciju da to čine preko Londonske berze.
Vučinić je rekla da bi na taj način ržište kapitala dobilo razvojni zamajac. Crnogorske banke, brokerske kuće, Centralno klirinško depozitarno društvo, crnogorski građani, svi bi dobili priliku da svoja slobodna sredstva plasiraju u obveznice svoje države na njenoj teritoriji i preko njenih institucija.
“U Crnoj Gori treba omogućiti da se preko institucija tržišta kapitala zaduži u mjeri u kojoj je naše tržište spremno da slobodna sredstva ustupi državi kroz razvoj i forsiranje primarnih emisija državnih obveznica, dok viškove sredstava koja su potrebna državi za razvoj i javnu potrošnju treba tražiti na inostranim tržištima”, smatra Vučinić.
Šćepanović je rekao da vjeruje da će tržište kapitala u Crnoj Gori opstati, ali da se postavlja pitanje daljeg razvoja i koliko trenutno stanje bez njegovog unapređenja uopšte ima smisla.
Država, kako je poručio, može dati bitan doprinos kroz prikupljanje dijela nedostajućih sredstava putem Montenegroberze, ali i uticati na druge načine.
“Država bi mogla i trebala da redefiniše status obveznica Fonda za obeštećenje, kolokvijalno poznatih kao obveznice restitucije. To su već uradile neke zemlje u regionu, a to je i jedna od obaveza u postupku pristupa Evropskoj uniji (EU). Efekti te aktivnosti bi bili višestruki i pozitivno bi uticali na veliki broj lica koji posjeduju te obveznice, koje bi postale atraktivni tržišni instrument i uz druge pozitivne posljedice povećale berzanski promet”, rekao je Šćepanović.
Da je pandemija zadala veliki udarac trgovini akcijama u Crnoj Gori, pokazuje i to što je sa pojavom zdravstvene krize Montenegroberza počela da bilježi dane bez ijedne sklopljene transakcije.
Takav presedan prvi put se dogodio 28. aprila prošle godine. Od tada je Montenegroberza imala ukupno 13 dana bez ijedne transakcije – tri u prošloj i deset tokom ove godine.
“Dani bez transakcija se ponavljaju s vremena na vrijeme. Inostranim investitorima je to jako neobično, jer misle da je u Crnoj Gori neradni dan kada vide da nije bilo transakcija na berzi, a u stvari se radi o izostanku bilo kakve berzanske aktivnosti”, zaključila je Vučinić.
(kraj) jlb
Pravo preuzimanja ovog sadrzaja imaju samo korisnici Agencije MINA.
Kompletna informacija dostupna je korisnicima na linku MINA SERVIS
Longer version of article is available on a link MINA ENGLISH SERVIS
