Podgorica, (MINA-BUSINESS) – Uslovi za uspostavljanje direktnog platnog prometa između Crne Gore i Srbije postoje, ali je samo jedna banka izrazila interesovanje za taj posao, saopštili su predstavnici Centralne banke (CBCG).
Oni smatraju da bi rješenje trebalo tražiti u okviru Berlinskog procesa kroz povezivanje centralnih banaka zemalja Zapadnog Balkana i Evropske centralne banke (ECB), piše portal RTCG.
Iz CBCG su kazali da ECB trenutno razmatra njihov zahtjev za sistemsko rješenje tog pitanja.
Ministar finansija Aleksandar Damjanović sredinom jula je saopštio da je taj Vladin resor inicirao pitanje direktnog platnog prometa između Crne Gore i Srbije, te da je upućen dopis Centralnoj banci.
“Očekujem da ubrzo budu razmatrani predlozi za uspostavljanje direktnog platnog prometa između Crne Gore i Srbije, da bi se eliminisala dugogodišnja biznis barijera u poslovanju i smanjili troškovi građanima i privredi”, kazao je tada Damjanović.
I premijer Dritan Abazović prošlog mjeseca je, tokom boravka na regionalnoj konferenciji u Beogradu, kazao da ostaje privržen realizaciji inicijative da Srbija i Crna Gora uspostave zajednički platni promet.
Te najave pozdravili su poslodavci.
“Ključni razlog je, očigledno, bio izostanak spremnosti nadležnih da se iznađe rješenje, a ne obezbjeđenje nekih tehničkih i normativnih pretpostavki, što je bilo objašnjenje koje se godinama unazad saopštavalo i njime opravdavalo nametanje dodatnih transakcionih troškova privredi”, rekli su iz Unije poslodavaca (UPCG).
Oni smatraju da je rješenje tog pitanja jednostavno i da je potrebna samo dobra volja.
“Direktan platni promet pri poslovanju između Crne Gore i Srbije ne postoji, iako je rješenje veoma jednostavno – banke u obje države treba da zaključe bilateralne ugovore o otvaranju računa, preko kojeg bi se plaćale poslovne transakcije. Time bi se prevazišla postojeća situacija koju karakteriše da privredni subjekti, uz visoke provizije koje im naplaćuju treće banke, treba da čekaju duže od dva dana da im novac legne na račun”, naveli su iz UPCG.
Iako je Srbija višedecenijski najveći spoljnotrgovinski partner Crne Gore, osim najava i dobre volje, rješenja pitanja platnog prometa između dvije zemlje do danas nema.
Platni promet sa Srbijom se sada obavlja na isti način i pod istim uslovima kao i sa svakom drugom zemljom – posredstvom stranih korespondentskih banaka.
Iz CBCG su objasnili da se za razmjenu poruka koristi SWIFT /Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication/ mreža.
“Međunarodne platne transakcije sa Srbijom se u većini slučajeva obavljaju preko korespondentskih banaka iz Njemačke, mada u posljednje vrijeme raste broj korespondentskih banaka i iz drugih zemalja EU. Ukoliko se platne transakcije izvršavaju preko banaka iz iste grupacije ili sa korespondentskom bankom sa kojom je odrađena razmjena ključeva (RMA), one se realizuju istog dana i uz niže troškove. U suprotnom, realizacija ovih platnih transakcija traje dva do tri dana”, saopštili su iz CBCG.
Pokušaja da se problem riješi bilo je i ranije, a u septembru 2007. godine guverneri centralnih banaka Crne Gore, Srbije i Bosne i Hercegovine (BiH) zaključili su bilateralne sporazume o kliringu međunarodnih plaćanja, sa ciljem da se uspostavi regionalni multilateralni kliring na teritoriji tih država.
Posljednju komunikaciju i razmjenu iskustava sa Narodnom bankom Srbije (NBS) i Centralnom bankom BiH po tom pitanju, kako navode iz CBCG, imali su u septembru i oktobru. Oni su dodali da je neophodna infrastruktura obezbijeđena od samog starta.
Iz CBCG su naveli da su u oktobru održali sastanke sa kreditnim institucijama.
“Samo jedna nesistemska kreditna institucija iskazala je načelnu zainteresovanost za pristupanje kliringu međunarodnog sistema plaćanja sa Srbijom i BiH, dok će konačnu odluku donijeti kada budu detaljnije upoznati sa svim troškovima. Ostale kreditne institucije za sada nijesu pokazale zainteresovanost za pristupanje kliringu međunarodnih plaćanja sa Srbijom i BiH”, rekli su iz CBCG.
Razlozi koje su banke navele su raznovrsni. Pojedine su objasnile da pravnim licima već nude povlašćene tarife za prekogranična plaćanja, neke da ne naplaćuju troškove stranih banaka, dok su neke saopštile da imaju mali broj transakcija sa Srbijom, pa to ne opravdava troškove povećanja kompleksnosti sitema.
“Neke kreditne institucije imaju strateški stav da put ka optimalnom modelu treba tražiti u okviru postojećih strateških inicijativa za unapređenje prekograničnih plaćanja koje uključuju sve zemlje Zapadnog Balkana, kao i u kontekstu potencijala koji donosi evropska perspektiva zemalja regiona. Po njima, to bi bio model koji će obezbijediti savremen i efikasan platni promet i dodatnu vrijednost za tržišne učesnike i korisnike platnih usluga”, saopštili su iz CBCG.
Oni su kazali da će sa nesistemskom kreditnom institucijom koja je iskazala načelnu zainteresovanost za pristupanje kliringu međunarodnih plaćanja sa Srbijom i BiH nastaviti razgovore kako bi ona prije donošenja odluke dobila što preciznije informacije o troškovima i svim drugim potrebnim preduslovima.
Iz CBCG su dodali da su navedenim aktivnostima iscrpili mandatom date okvire vezane za pristupanje kliringu međunarodnih plaćanja sa Srbijom i BiH.
Oni su podsjetili da kada je u pitanju implementacija sporazuma o kliringu međunarodnih plaćanja u devizama, nemaju mandat da utiču na komercijalne poslove i uslove banaka, te da ne mogu obavezati kreditne institucije koji platni sistem će koristiti prilikom obavljanja međunarodnih transakcija sa finansijskim institucijama u Srbiji ili bilo kojoj drugoj zemlji, osim u slučaju da se radi o aktivnostima koje bi imale direktan uticaj na finansijsku stabilnost, što ovdje nije slučaj.
Iz CBCG su naveli da su analizom nivoa obračunatih naknada po osnovu platnog prometa sa Srbijom, koju su sproveli u oktobru, utvrdili da su banke po tom osnovu 2020. godine prihodovale 1,7 miliona EUR, odnosno 2,48 miliona EUR u prošloj godini.
“Ukupna vrijednosti poslatih i primljenih međunarodnih platnih transakcija prema Srbiji i iz Srbije iznosila su 998,2 miliona EUR u 2020. godini, odnosno 1,48 milijardi u prošloj gdini. Kreditne institucije su prihodovale od naknada po osnovu poslatih i primljenih međunarodnih platnih transakcija prema Srbiji i iz Srbije 1,7 miliona EUR u 2020. godini, odnosno 2,48 miliona EUR u prošloj godini. To znači da su po tom osnovu kreditne institucije prihodovale 0,17 odsto ukupne vrijednosti transakcija, od čega šest od 11 kreditnih institucija je po ovom osnovu prihodovalo manje od 100 hiljada EUR godišnje”, kazali su iz CBCG.
Na pitanje kako riješiti ovo dugodišnje pitanje iz CBCG ukazuju na analizu Svjetske banke iz marta, koja nedvosmisleno pokazuje da implementacija projekta pod pokroviteljstvom Berlinskog procesa – kreiranje multilateralnog aranžmana povezivanja centralnih banka Zapadnog Balkana sa Evropskom centralnom bankom (ECB) – TARGET Instant Payment Settlement (TIPS), predstavlja najoptimalniju i najefikasniju opciju obezbjeđenja jeftinih i brzih prekograničnih plaćanja.
“TIPS je nova usluga tržišne infrastrukture, koju je Eurosistem pokrenuo u novembru 2018. godine. Ona omogućava pružaocima platnih usluga da ponude transfere sredstava svojim klijentima u realnom vremenu i non-stop, svakog dana u godini. To znači da zahvaljujući TIPS-u građani i firme mogu međusobno prenositi novac u roku od nekoliko sekundi, bez obzira na radno vrijeme njihove lokalne banke. To bi u konkretnom slučaju za Crnu Goru značilo značajno smanjenje troškova učesnicima u platnom prometu, uz 24-satni raspoloživost za međunarodne platne transakcije ne samo sa Srbijom, već i sa svim zemljama Zapadnog Balkana, kao i članicama EU”, objasnili su iz CBCG.
Oni su podsjetili da je guverner CBCG, Radoje Žugić, prošlog mjeseca sa guvernerima država Zapadnog Balkana uputio zajednički zahtjev ECB, za implementaciju tog rješenja.
“ECB trenutno razmatra ovaj zahtjev koji bi na sistemski način obezbijedio efikasna međugranična plaćanja na Zapadnom Balkanu”, saopštili su iz CBCG.
Pravo preuzimanja ovog sadrzaja imaju samo korisnici Agencije MINA.
Kompletna informacija dostupna je korisnicima na linku MINA SERVIS
Longer version of article is available on a link MINA ENGLISH SERVIS
